23/05/2025
Xem cỡ chữ
Đọc bài viết
In trang
Hoạt động trợ giúp pháp lý cho trẻ em Từ 01/6 – 30/6/2025 được phát động là Tháng hành động vì trẻ em năm 2025 với chủ đề “Ưu tiên nguồn lực hoàn thành các mục tiêu vì trẻ em”. Sau đây bài viết xin giới thiệu đến Quý độc giả chính sách trợ giúp pháp lý cho trẻ em, đây là một trong những chính sách nhân văn của Đảng và Nhà nước ta trong việc bảo vệ quyền của trẻ em, kết quả của hoạt động này và một số đề xuất giải pháp.Công ước quốc tế về quyền trẻ em và các văn kiện quốc tế quy định các quyền của trẻ em và các nguyên tắc cơ bản để bảo đảm quyền trẻ em. Là quốc gia đầu tiên tại Châu Á và là một trong những quốc gia đầu tiên trên thế giới sớm trở thành thành viên của Công ước về quyền trẻ em, Việt Nam đã nội luật hóa và ghi nhận các quyền của trẻ em cũng như trách nhiệm bảo vệ và chăm sóc trẻ em trong các văn bản quy phạm pháp luật trong nước (Hiến pháp, Bộ luật Dân sự, Bộ luật Hình sự, Luật Hôn nhân và gia đình, Luật Trẻ em, Bộ luật lao động, Luật Trợ giúp pháp lý, Luật Xử lý vi phạm hành chính…
Trong các giai đoạn lịch sử xây dựng và phát triển của đất nước, công tác giáo dục, chăm sóc và bảo vệ trẻ em luôn được Đảng, Nhà nước quan tâm. Quyền trẻ em ở Việt Nam đã được ghi nhận và khẳng định tại Điều 37 Hiến pháp năm 2013: “Trẻ em được Nhà nước, gia đình và xã hội bảo vệ, chăm sóc và giáo dục; được tham gia vào các vấn đề về trẻ em. Nghiêm cấm xâm hại, hành hạ, ngược đãi, bỏ mặc, lạm dụng, bóc lột sức lao động và những hành vi khác vi phạm quyền trẻ em”. Luật Trẻ em đã quy định 25 quyền của trẻ em, trong đó có quyền “được bảo vệ trong quá trình tố tụng và xử lý vi phạm hành chính; bảo đảm quyền được bào chữa và tự bào chữa, được bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp; được trợ giúp pháp lý, được trình bày ý kiến, không bị tước quyền tự do trái pháp luật; không bị tra tấn, truy bức, nhục hình, xúc phạm danh dự, nhân phẩm, xâm phạm thân thể, gây áp lực về tâm lý và các hình thức xâm hại khác” (Điều 30).
Trợ giúp pháp lý là một loại hình dịch vụ sự nghiệp công thiết yếu của ngành Tư pháp, là dịch vụ pháp lý được cung cấp miễn phí cho người thuộc diện được trợ giúp pháp lý trong vụ việc trợ giúp pháp lý theo quy định của Luật Trợ giúp pháp lý, góp phần bảo đảm quyền con người, quyền công dân trong tiếp cận công lý và bình đẳng trước pháp luật. Tại Điều 7 Luật Trợ giúp pháp lý đã quy định mọi trẻ em (người dưới 16 tuổi) được trợ giúp pháp lý miễn phí của Nhà nước. Ở Việt Nam quy định quyền được trợ giúp pháp lý cho trẻ em đã được mở rộng hơn so với cam kết tại Công ước quốc tế về quyền trẻ em. Theo Luật Trợ giúp pháp lý 2017, người dưới 18 tuổi bị buộc tội và người từ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi là bị hại trong vụ án hình sự có khó khăn về tài chính được trợ giúp pháp lý miễn phí. Trẻ em dưới 16 tuổi không chỉ được trợ giúp pháp lý miễn phí khi bị buộc tội trong hình sự mà còn được trong lĩnh vực dân sự, hành chính, hôn nhân và gia đình… Đặc biệt, từ ngày 01/01/2026 khi Luật Tư pháp người chưa thành niên có hiệu lực thi hành, mọi người dưới 18 tuổi khi tham gia tố tụng hình sự đều có quyền được trợ giúp pháp lý miễn phí. Như vậy, bên cạnh trẻ em dưới 16 tuổi, người từ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi là người bị buộc tội thì người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi là người bị tố giác, người bị kiến nghị khởi tố, người bị giữ trong trường hợp khẩn cấp, bị hại, người làm chứng, người chấp hành biện pháp xử lý chuyển hướng, phạm nhân đều được trợ giúp pháp lý miễn phí. Luật Tư pháp người chưa thành niên được ban hành với quy định sửa đổi Luật Trợ giúp pháp lý đã tiếp tục nội luật hóa, phát triển quy định quyền trợ giúp pháp lý miễn phí đối với người dưới 18 tuổi theo Công ước quốc tế về quyền trẻ em và triển khai nhiệm vụ được giao tại Nghị quyết số 27-NQ/TW ngày 09/11/2022 của Ban Chấp hành Trung ương.
Nhìn chung, về cơ bản, cho đến nay Luật TGPL, các văn bản luật khác có liên quan và các văn bản hướng dẫn đã tạo cơ sở pháp lý vững chắc cho các hoạt động TGPL, trong đó có TGPL cho trẻ em, góp phần hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến trẻ em. Các văn bản này đã tạo điều kiện cho việc bảo đảm quyền được trợ giúp pháp lý của người thuộc diện trợ giúp pháp lý, trong đó có trẻ em. Bên cạnh đó, Bộ Tư pháp thường xuyên, kịp thời ban hành các văn bản hướng dẫn, chỉ đạo các địa phương triển khai chính sách liên quan đến trẻ em và trợ giúp pháp lý cho trẻ em như: triển khai thực hiện Chương trình hành động Quốc gia vì trẻ em giai đoạn 2021 - 2030; Chiến lược phát triển gia đình Việt Nam đến năm 2030 và Chương trình về phòng, chống bạo lực gia đình trong tình hình mới đến năm 2025; triển khai Chương trình phòng, chống mua bán người trong đó có trẻ em; triển khai các hoạt động trợ giúp pháp lý nhân tháng hành động vì trẻ em, phòng chống bạo lực, phòng chống mua bán người…
Một số kết quả thực hiện trợ giúp pháp lý cho trẻ em
Trong những năm qua, cùng với sự quan tâm của các ngành, các cấp, cả hệ thống chính trị và toàn xã hội, công tác bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em đã có chuyển biến tích cực và đạt được nhiều thành tựu quan trọng, bảo đảm thực hiện ngày càng tốt hơn các quyền của trẻ em. Trong hoạt động trợ giúp pháp lý, để bảo đảm quyền được trợ giúp pháp lý cho trẻ em theo quy định của Luật Trợ giúp pháp lý năm 2017, trong thời gian qua Bộ Tư pháp và các địa phương (Trung tâm trợ giúp pháp lý nhà nước) đã chủ động, tích cực triển khai các hoạt động trợ giúp pháp lý cho trẻ em và đạt được kết quả sau đây:
Một là, tổ chức và người thực hiện trợ giúp pháp lý cho trẻ em được tiếp tục kiện toàn ngày càng chuyên nghiệp trong đáp ứng nhu cầu trợ giúp pháp lý. Đến hết năm 2024 trên toàn quốc có 63 Trung tâm trợ giúp pháp lý nhà nước, 96 chi nhánh, 1.240 người làm việc trong các Trung tâm, với 707 trợ giúp viên pháp lý; bên cạnh đó còn có các tổ chức, cá nhân tham gia trợ giúp pháp lý. Trong thời gian qua, để nâng cao năng lực, kỹ năng thực hiện cho trợ giúp viên pháp lý và người thực hiện trợ giúp pháp lý khác, ở trung ương và địa phương đã tổ chức các hội nghị tập huấn kiến thức, kỹ năng, nghiệp vụ về kỹ năng tham gia tố tụng hoặc kỹ năng thực hiện trợ giúp pháp lý cho trẻ em hoặc xây dựng, phát hành các tài liệu hướng dẫn TGPL cho trẻ em...
Hai là, vụ việc trợ giúp pháp lý cung cấp cho trẻ em ngày càng tăng
Trong thời gian qua, từ năm 2018 – hết năm 2024, các địa phương đã triển khai hiệu quả việc cung cấp dịch vụ trợ giúp pháp lý cho trẻ em thông qua các vụ việc cụ thể và đạt được những kết quả đáng khích lệ như sau: Trong 07 năm từ năm 2018 – 2024, các tổ chức thực hiện TGPL đã cung cấp dịch vụ TGPL cho hơn 27 nghìn lượt trẻ em, trong đó khoảng 15 nghìn vụ việc tham gia tố tụng. Qua theo dõi cho thấy số lượng vụ việc TGPL cho trẻ em ngày càng tăng lên, nhất là các vụ việc tham gia tố tụng, chiếm tỷ lệ lớn trong tổng số lượt người được TGPL. Trong thời gian gần đây, nhiều vụ việc nổi cộm được báo chí đưa tin, dư luận xã hội quan tâm mà nạn nhân chủ yếu là trẻ em bị xâm hại, bị bạo lực, bị mua bán đã được Bộ Tư pháp theo dõi, chỉ đạo và các Trung tâm trợ giúp pháp lý nhà nước chủ động, kịp thời tiếp cận nhu cầu trợ giúp pháp lý để cử người thực hiện trợ giúp pháp lý bảo vệ quyền và lợi ích kịp thời, hiệu quả cho các em.
Về chất lượng, có thể thấy các vụ việc trợ giúp pháp lý cho trẻ em (bao gồm trẻ em khuyết tật, trẻ em bị bạo lực,…) đều được đánh giá đạt chất lượng khá và tốt, bên cạnh đó còn có nhiều vụ việc hiệu thành công, hiệu quả. Nhiều quan điểm, lập luận bào chữa, bảo vệ của người thực hiện TGPL được Công an, viện kiểm sát, tòa án ghi nhận trong quá trình giải quyết vụ việc. Từ những kết quả đó đã bảo vệ được quyền và lợi ích hợp pháp của các em trong các vụ việc một cách tốt nhất và bảo đảm tính kịp thời. Có những vụ trẻ vi phạm pháp luật được tuyên mức án giảm hơn so với mức đề nghị trong cáo trạng của Viện kiểm sát hoặc được chuyển khung hình phạt nhẹ hơn hoặc tội danh nhẹ hơn; có vụ việc trẻ em là bị hại được bảo vệ kịp thời, tối đa quyền và lợi ích hợp pháp của mình, tăng mức bồi thường thiệt hại....
Việc thực hiện trợ giúp pháp lý cho trẻ em luôn được các Trung tâm TGPL nhà nước ở các địa phương quan tâm và ưu tiên cử người thực hiện trợ giúp pháp lý có chuyên môn và kinh nghiệm, am hiểu tâm lý của trẻ thực hiện. Trong quá trình thực hiện các vụ việc trợ giúp pháp lý cho trẻ, đặc biệt là các vụ việc liên quan đến trẻ em bị bạo lực, bị xâm hại, người thực hiện trợ giúp pháp lý cũng có thêm những hỗ trợ khác cho trẻ em và gia đình của trẻ em khi cần thiết như cung cấp địa chỉ, thông tin của các cơ quan liên quan bao gồm cơ quan công an, chính quyền cơ sở, các tổ chức hội, đoàn thể và các dịch vụ hỗ trợ khác như y tế, sức khỏe, kinh tế, tư vấn và các dịch vụ xã hội khác…
Ba là, các nội dung khác có thể kể đến như việc phối hợp liên ngành trong trợ giúp pháp lý cho trẻ em, việc truyền thông về quyền được trợ giúp pháp lý cho trẻ em ngày càng đa dạng, phong phú…
- Việc phối hợp liên ngành trong trợ giúp pháp lý, nhất là trong hoạt động tố tụng ngày càng chặt chẽ, hiệu quả với việc triển khai các quy định về thông tin, thông báo TGPL, tạo điều kiện cho người thực hiện TGPL trong quá trình tố tụng. Bên cạnh đó, để trẻ em có điều kiện tiếp cận sớm với dịch vụ TGPL khi có nhu cầu, các Trung tâm TGPL nhà nước đang triển khai các nội dung về trực TGPL trong điều tra hình sự 24/24 giờ, trực tại Tòa án nhân dân và xây dựng điểm cầu Trung tâm TGPL và tham gia phiên tòa trực tuyến. Cùng với đó, việc Trung tâm TGPL phối hợp với các cơ quan, tổ chức có liên quan như Hội Bảo vệ trẻ em, Ủy ban nhân dân cấp xã, Sở Lao động – Thương binh và xã hội… trong trợ giúp pháp lý cho trẻ em ngày càng được quan tâm.
- Việc truyền thông về quyền được trợ giúp pháp lý được quan tâm và đổi mới, phong phú về nội dung, đa dạng về hình thức như: xây dựng, phát sóng các thông điệp, tiểu phẩm, phóng sự, diễn án về các vụ việc trợ giúp pháp lý thành công, các tài liệu truyền thông về trợ giúp pháp lý, video về trợ giúp pháp lý cho trẻ em; tổ chức một số đợt truyền thông điểm về trợ giúp pháp lý và thông qua các bảng tin, hộp tin về trợ giúp pháp lý để nâng cao nhận thức của người dân và các cơ quan, tổ chức có liên quan về trợ giúp pháp lý và quyền được trợ giúp pháp lý của trẻ em….
Một số khó khăn, tồn tại
Để đạt được những kết quả trên, trong thời gian qua việc triển khai chính sách trợ giúp pháp lý cho trẻ em đã được sự quan tâm, chú trọng của các cơ quan, tổ chức có liên quan. Bên cạnh đó, hoạt động trợ giúp pháp lý cho trẻ em vẫn còn một số khó khăn, tồn tại sau đây:
Một là, nhận thức về quyền được trợ giúp pháp lý của các cá nhân, tổ chức, cơ quan có liên quan đôi khi còn chưa đầy đủ. Nhiều người, trong đó có cả trẻ em và gia đình các em chưa biết về quyền được TGPL. Việc thông tin, truyền thông về quyền được TGPL cho trẻ em chưa đạt được kết quả như mong muốn.
Hai là, một số người thực hiện trợ giúp pháp lý tại một số địa phương vẫn chưa có nhiều kinh nghiệm và kỹ năng làm việc với trẻ em; số lượng cán bộ biết tiếng dân tộc thiểu số chưa nhiều, đặc biệt là ở các vùng sâu, vùng xa nên phần nào ảnh hưởng tới hoạt động nghiệp vụ trợ giúp pháp lý khi thực hiện TGPL cho các em là người dân tộc thiểu số.
Ba là, kinh phí và điều kiện về cơ sở vật chất của Trung tâm trợ giúp pháp lý nhà nước ở một số địa phương còn khá hạn chế như chưa có lối đi dành cho trẻ em khuyết tật; chưa có phòng, địa điểm tiếp thân thiện cho trẻ em, đặc biệt là trẻ em bị xâm hại, trẻ nhỏ khi đến yêu cầu trợ giúp pháp lý….
Một số giải pháp và đề xuất, kiến nghị
Để tiếp tục triển khai quyền được trợ giúp pháp lý cho trẻ em theo Luật Trẻ em, Luật Trợ giúp pháp lý, trong thời gian tới cần triển khai một số giải pháp sau đây:
Thứ nhất, tiếp tục chủ động nắm bắt thông tin, nhu cầu và tập trung thực hiện vụ việc trợ giúp pháp lý cho trẻ em, nhất là vụ việc tham gia tố tụng, vụ việc được dư luận xã hội quan tâm để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của trẻ em một cách kịp thời, tốt nhất.
Thứ hai, tăng cường bồi dưỡng nâng cao năng lực cho đội ngũ người thực hiện trợ giúp pháp lý nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động trợ giúp pháp lý cho trẻ em...; bảo đảm nguồn kinh phí, nhân lực và cơ sở vật chất phù hợp cho hoạt động trợ giúp pháp lý đáp ứng yêu cầu từ thực tiễn.
Thứ ba, tiếp tục tăng cường công tác truyền thông về quyền trẻ em nhằm lan tỏa vị trí, vai trò của hoạt động này; đẩy mạnh hoạt động phối hợp trợ giúp pháp lý cho trẻ em, nhất là trong hoạt động tố tụng; tăng cường hợp tác quốc tế về kinh nghiệm trợ giúp pháp lý thân thiện cho trẻ em trong tư pháp hình sự; ứng dụng công nghệ thông tin và tăng cường kết nối, liên thông dữ liệu về trẻ em trong quá trình thụ lý và thực hiện trợ giúp pháp lý.
Từ những nhiệm vụ, giải pháp trên, xin đề xuất, kiến nghị các cơ quan, tổ chức có liên quan những nội dung sau đây:
Một là, đề nghị Chính phủ và các Bộ, ngành có liên quan tiếp tục quan tâm chỉ đạo thực hiện nghiêm túc các chủ trương, chính sách, pháp luật về trẻ em để bảo đảm tối đa quyền và lợi ích hợp pháp của trẻ, đặc biệt là đối với các trẻ có hoàn cảnh đặc biệt.
Hai là, đề nghị Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương chỉ đạo các cơ quan, đơn vị có liên quan phối hợp với Trung tâm Trợ giúp pháp lý nhà nước trong việc giải thích, thông tin, thông báo về các trường hợp liên quan đến trẻ em, nhất là trẻ bị xâm hại, bị bạo lực, bị mua bán, trẻ vi phạm pháp luật tại địa phương để kịp thời bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của trẻ em theo quy định của pháp luật. Quan tâm, bảo đảm về nguồn lực, kinh phí, cơ sở vật chất để thực hiện hiệu quả nhiệm vụ trợ giúp pháp lý tại địa phương, trong đó có trợ giúp pháp lý cho trẻ em. Đối với các tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức xã hội có liên quan đến trẻ em, đề nghị tăng cường công tác phối hợp về giới thiệu quyền được trợ giúp pháp lý cho trẻ em…/.
Thanh Trịnh
Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý./.
Sau đây xin giới thiệu một vụ việc trợ giúp pháp lý đã bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho trẻ em mồ côi.
Là một tỉnh miền núi biên giới, dân cư chủ yếu là đồng bào dân tộc thiểu số. Những năm qua, chính sách trợ giúp pháp lý cho người nghèo, đồng bào dân tộc thiểu số thuộc vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn được các cấp chính quyền ở Hà Giang đặc biệt quan tâm. Các hoạt động trợ giúp pháp lý đã góp phần bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của người được trợ giúp pháp lý, bảo vệ công lý, bảo đảm công bằng xã hội, phòng ngừa, hạn chế tranh chấp và vi phạm pháp luật, nhất là đối với các đối tượng yếu thế như trẻ em.
Triển khai Nghị quyết số 06/2019/NQ-HĐND được HĐND tỉnh Hà Giang khóa XVII, Kỳ họp thứ 9 thông qua về việc hỗ trợ kinh phí cho trẻ em có hoàn cảnh khó khăn hoàn tất thủ tục chế độ trợ giúp xã hội trên địa bàn tỉnh Hà Giang giai đoạn 2019 – 2020, Sở Tư pháp tỉnh Hà giang đã chủ động phối hợp với Sở Lao động Thương binh và Xã hội chỉ đạo Trung tâm trợ giúp pháp lý nhà nước phối hợp Ủy ban nhân dân cấp xã tổ chức xác minh thông tin, tiến hành lập hồ sơ tuyên bố mất tích đối với các trường hợp đủ điều kiện và chuyển hồ sơ đến Tòa án nhân dân cấp huyện để thụ lý vụ việc theo quy định.
Xác định việc giúp đỡ để trẻ em mồ côi kịp thời được hưởng trợ cấp xã hội là vô cùng cần thiết, Trung tâm trợ giúp pháp lý tỉnh Hà Giang cũng đã chủ động đến từng địa bàn phối hợp với chính quyền cơ sở xác minh, hoàn thiện hồ sơ đối với những trường phát sinh thực tế tại địa phương và tổ chức gặp mặt gia đình, người nuôi dưỡng trẻ em và yêu cầu gia đình cung cấp các thông tin, giấy tờ cần thiết phục vụ việc lập hồ sơ; trao đổi với công chức lao động, thương binh – xã hội, Công chức Tư pháp - Hộ tịch, Công an xã, trưởng thôn bản, gia đình và người thân của trẻ để tiến hành xác minh thông tin. Sau khi việc xác minh thông tin được hoàn tất, các cán bộ được giao phụ trách của Trung tâm TGPL đã hướng dẫn đại diện gia đình viết đơn, sao chụp các giấy tờ cần thiết có liên quan và lập biên bản làm việc có xác nhận của gia đình và UBND cấp xã để chuyển hồ sơ đến Tòa án nhân dân cấp huyện thụ lý vụ việc theo quy định.
Trên cơ sở danh sách rà soát của Sở Lao động, Thương binh và Xã hội và thực tế phát sinh đủ điều kiện,Trung tâm trợ giúp pháp lý tỉnh Hà Giang đã cử các Trợ giúp viên pháp lý tham gia phiên họp và được Tòa án nhân dân cấp huyện ra quyết định thông báo mất tích cho 180 trẻ đủ điều kiện tại các huyện Mèo Vạc, Đồng Văn, Quản Bạ; Xín Mần; Hoàng Su Phì; Yên Minh; Quang Bình; Bắc Quang; Vị Xuyên; Bắc Mê.
Sau khi có quyết định tuyên bố mất tích của Tòa án nhân dân cấp huyện, Trung tâm trợ giúp pháp lý nhà nước tỉnh Hà Giang tiếp tục hỗ trợ cho trẻ mồ côi hoàn tất hồ sơ, thủ tục để giải quyết hưởng chính sách trợ giúp xã hội của Nhà nước, 180 trẻ đã được hưởng trợ cấp xã hội thường xuyên theo quy định tại Khoản 1 Điều 5 Nghị định 136/2013/NĐ-CP, ngày 21/10/2013 của Chính phủ, quy định chính sách trợ giúp đối với đối tượng bảo trợ xã hội. Có thể đơn cử một vài trường hợp sau đây: Bà Nguyễn Thị Thanh Huyền là Trợ giúp viên pháp lý của Trung tâm TGPL nhà nước tỉnh Hà Giang tham gia tố tụng để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho D.T.D là giám hộ của cháu L.M.V trong việc dân sự: Tuyên bố một người mất tích.
Bà D.T.D và chị V.T.D có quan hệ mẹ chồng – con dâu. Anh L.M.S và chị V.T.D là vợ chồng có 01 con chung là L.M.V sinh năm 2008. Tháng 10/2010 chị V.T.D bỏ nhà đi đến nay không có tin tức gì. Tháng 4/2018, anh L.M.S chết do bệnh tật. Cháu L.M.V do bà D.T.D chăm sóc, nuôi dưỡng. Sau khi chị V.T.D bỏ đi, bà D.T.D và gia đình đã tìm kiếm nhiều nơi, báo cáo chính quyền địa phương nhưng không có tin tức gì. Ngày 5/11/2019 bà D.T.D có đơn yêu cầu Tòa án nhân dân huyện Đồng Văn tuyên bố chị V.T.D mất tích để bảo đảm sự ổn định cuộc sống và quyền lợi của cháu L.M.V.
Tại phiên họp sơ thẩm giải quyết yêu cầu tuyên bố một người mất tích:
- Viện kiểm sát nhân dân huyện Đồng Văn: Đề nghị áp dụng khoản 3 Điều 27, điểm a khoản 2 Điều 35, các Điều 149,361,362, 369, 370, 387, 388 và 389 Bộ luật dân sự và điều 68 Bộ Luật dân sự chấp nhận yêu cầu của bà D.T.D, tuyên bố chị V.T.D sinh năm 198x, nơi cư trú cuối cùng: thôn Mà Lủng, xã Lủng Táo, huyện Đồng Văn, tỉnh Hà Giang mất tích.
- Trợ giúp viên pháp lý của Trung tâm TGPL nhà nước Hà Giang: Căn cứ các tài liệu thu thập được có trong hồ sơ, có đủ cơ sở để xác định chị V.T.D đã biệt tích 02 năm trở lên và bà D.T.D đã áp dụng đầy đủ các biện pháp tìm kiếm theo quy định của pháp luật. Đến ngày 23/12/2019,Tòa án nhân dân huyện Đồng Văn đã ra quyết định thông báo tìm kiếm người bị yêu cầu tuyên bố mất tích đối với chị V.T.D theo quy định tại điều 388 Bộ luật tố tụng dân sự năm 2015. Tính đến thời điểm tổ chức Phiên họp đã quá thời hạn 04 tháng kể từ ngày đăng, phát thông báo lần đâu tiên nhưng chị V.T.D không liện hệ với TAND huyện Đồng Văn và cũng không có thông tin nào khác về chị D. Vì vậy, việc bà D.T.D yêu cầu tuyên bố chị V.T.D mất tích là có căn cứ, phù hợp với quy định tài điều 68 Bộ luật dân sự năm 2015.
- Tòa án đã chấp nhận đơn yêu cầu tuyên bố một người mất tích của bà D.T.D, ra Quyết định tuyên bố mất tích đối với chị V.T.D sinh năm 198x, nơi cư trú cuối cùng: thôn ML, xã LT, huyện Đồng Văn, tỉnh Hà Giang.
- Sau khi có quyết định tuyên bố mất tích của Tòa án nhân dân cấp huyện, Trung tâm trợ giúp pháp lý tiếp tục tư vấn, hỗ trợ cho trẻ mồ côi hoàn tất hồ sơ, thủ tục để giải quyết hưởng chính sách trợ giúp xã hội của Nhà nước.
Như vậy, trên cơ sở Đơn yêu cầu của đối tượng thuộc diện được trợ giúp pháp lý, Trung tâm Trợ giúp pháp lý tỉnh cũng đã chủ động cử Trợ giúp viên pháp pháp lý tham gia bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho người được trợ giúp pháp lý trong việc dân sự tuyên bố một người mất tích và phối hợp với chính quyền hoàn thiện hồ sơ, thủ tục để giải quyết hưởng chính sách trợ giúp xã hội cho trẻ em mồ côi trên địa bàn tỉnh. Mặc dù trong quá trình thực hiện gặp không ít khó khăn nhưng Trung tâm TGPL nhà nước tỉnh Hà Giang luôn cố gắng triển khai các hoạt động TGPL để bảo đảm quyền được TGPL của người dân trên địa bàn, góp phần giúp người dân, đặc biệt là trẻ em có hoàn cảnh khó khăn như trẻ em mồ côi. Ngay sau khi Tòa án có quyết định, các Trợ giúp viên được phân công cũng tích cực hoàn thiện hồ sơ để các cháu được thụ hưởng chính sách xã hội, phần nào san sẻ những khó khăn trong cuộc sống thường nhật của các cháu. Kết quả, trong chuỗi vụ việc trợ giúp pháp lý cho trẻ em bị mồ côi theo Nghị quyết số 06/2019/NQ-HĐND, Trung tâm trợ giúp pháp lý đã giúp đỡ được 180 trẻ em mồ côi trên địa bàn tỉnh được hưởng trợ cấp xã hội, góp phần giúp bảo đảm quyền và lợi ích chính đáng của trẻ mồ côi, có hoàn cảnh khó khăn.
Từ 01/6 – 30/6/2025 được phát động là Tháng hành động vì trẻ em năm 2025 với chủ đề “Ưu tiên nguồn lực hoàn thành các mục tiêu vì trẻ em”. Sau đây bài viết xin giới thiệu đến Quý độc giả chính sách trợ giúp pháp lý cho trẻ em, đây là một trong những chính sách nhân văn của Đảng và Nhà nước ta trong việc bảo vệ quyền của trẻ em, kết quả của hoạt động này và một số đề xuất giải pháp.
Công ước quốc tế về quyền trẻ em và các văn kiện quốc tế quy định các quyền của trẻ em và các nguyên tắc cơ bản để bảo đảm quyền trẻ em. Là quốc gia đầu tiên tại Châu Á và là một trong những quốc gia đầu tiên trên thế giới sớm trở thành thành viên của Công ước về quyền trẻ em, Việt Nam đã nội luật hóa và ghi nhận các quyền của trẻ em cũng như trách nhiệm bảo vệ và chăm sóc trẻ em trong các văn bản quy phạm pháp luật trong nước (Hiến pháp, Bộ luật Dân sự, Bộ luật Hình sự, Luật Hôn nhân và gia đình, Luật Trẻ em, Bộ luật lao động, Luật Trợ giúp pháp lý, Luật Xử lý vi phạm hành chính…
Trong các giai đoạn lịch sử xây dựng và phát triển của đất nước, công tác giáo dục, chăm sóc và bảo vệ trẻ em luôn được Đảng, Nhà nước quan tâm. Quyền trẻ em ở Việt Nam đã được ghi nhận và khẳng định tại Điều 37 Hiến pháp năm 2013: “Trẻ em được Nhà nước, gia đình và xã hội bảo vệ, chăm sóc và giáo dục; được tham gia vào các vấn đề về trẻ em. Nghiêm cấm xâm hại, hành hạ, ngược đãi, bỏ mặc, lạm dụng, bóc lột sức lao động và những hành vi khác vi phạm quyền trẻ em”. Luật Trẻ em đã quy định 25 quyền của trẻ em, trong đó có quyền “được bảo vệ trong quá trình tố tụng và xử lý vi phạm hành chính; bảo đảm quyền được bào chữa và tự bào chữa, được bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp; được trợ giúp pháp lý, được trình bày ý kiến, không bị tước quyền tự do trái pháp luật; không bị tra tấn, truy bức, nhục hình, xúc phạm danh dự, nhân phẩm, xâm phạm thân thể, gây áp lực về tâm lý và các hình thức xâm hại khác” (Điều 30).
Trợ giúp pháp lý là một loại hình dịch vụ sự nghiệp công thiết yếu của ngành Tư pháp, là dịch vụ pháp lý được cung cấp miễn phí cho người thuộc diện được trợ giúp pháp lý trong vụ việc trợ giúp pháp lý theo quy định của Luật Trợ giúp pháp lý, góp phần bảo đảm quyền con người, quyền công dân trong tiếp cận công lý và bình đẳng trước pháp luật. Tại Điều 7 Luật Trợ giúp pháp lý đã quy định mọi trẻ em (người dưới 16 tuổi) được trợ giúp pháp lý miễn phí của Nhà nước. Ở Việt Nam quy định quyền được trợ giúp pháp lý cho trẻ em đã được mở rộng hơn so với cam kết tại Công ước quốc tế về quyền trẻ em. Theo Luật Trợ giúp pháp lý 2017, người dưới 18 tuổi bị buộc tội và người từ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi là bị hại trong vụ án hình sự có khó khăn về tài chính được trợ giúp pháp lý miễn phí. Trẻ em dưới 16 tuổi không chỉ được trợ giúp pháp lý miễn phí khi bị buộc tội trong hình sự mà còn được trong lĩnh vực dân sự, hành chính, hôn nhân và gia đình… Đặc biệt, từ ngày 01/01/2026 khi Luật Tư pháp người chưa thành niên có hiệu lực thi hành, mọi người dưới 18 tuổi khi tham gia tố tụng hình sự đều có quyền được trợ giúp pháp lý miễn phí. Như vậy, bên cạnh trẻ em dưới 16 tuổi, người từ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi là người bị buộc tội thì người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi là người bị tố giác, người bị kiến nghị khởi tố, người bị giữ trong trường hợp khẩn cấp, bị hại, người làm chứng, người chấp hành biện pháp xử lý chuyển hướng, phạm nhân đều được trợ giúp pháp lý miễn phí. Luật Tư pháp người chưa thành niên được ban hành với quy định sửa đổi Luật Trợ giúp pháp lý đã tiếp tục nội luật hóa, phát triển quy định quyền trợ giúp pháp lý miễn phí đối với người dưới 18 tuổi theo Công ước quốc tế về quyền trẻ em và triển khai nhiệm vụ được giao tại Nghị quyết số 27-NQ/TW ngày 09/11/2022 của Ban Chấp hành Trung ương.
Nhìn chung, về cơ bản, cho đến nay Luật TGPL, các văn bản luật khác có liên quan và các văn bản hướng dẫn đã tạo cơ sở pháp lý vững chắc cho các hoạt động TGPL, trong đó có TGPL cho trẻ em, góp phần hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến trẻ em. Các văn bản này đã tạo điều kiện cho việc bảo đảm quyền được trợ giúp pháp lý của người thuộc diện trợ giúp pháp lý, trong đó có trẻ em. Bên cạnh đó, Bộ Tư pháp thường xuyên, kịp thời ban hành các văn bản hướng dẫn, chỉ đạo các địa phương triển khai chính sách liên quan đến trẻ em và trợ giúp pháp lý cho trẻ em như: triển khai thực hiện Chương trình hành động Quốc gia vì trẻ em giai đoạn 2021 - 2030; Chiến lược phát triển gia đình Việt Nam đến năm 2030 và Chương trình về phòng, chống bạo lực gia đình trong tình hình mới đến năm 2025; triển khai Chương trình phòng, chống mua bán người trong đó có trẻ em; triển khai các hoạt động trợ giúp pháp lý nhân tháng hành động vì trẻ em, phòng chống bạo lực, phòng chống mua bán người…
Một số kết quả thực hiện trợ giúp pháp lý cho trẻ em
Trong những năm qua, cùng với sự quan tâm của các ngành, các cấp, cả hệ thống chính trị và toàn xã hội, công tác bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em đã có chuyển biến tích cực và đạt được nhiều thành tựu quan trọng, bảo đảm thực hiện ngày càng tốt hơn các quyền của trẻ em. Trong hoạt động trợ giúp pháp lý, để bảo đảm quyền được trợ giúp pháp lý cho trẻ em theo quy định của Luật Trợ giúp pháp lý năm 2017, trong thời gian qua Bộ Tư pháp và các địa phương (Trung tâm trợ giúp pháp lý nhà nước) đã chủ động, tích cực triển khai các hoạt động trợ giúp pháp lý cho trẻ em và đạt được kết quả sau đây:
Một là, tổ chức và người thực hiện trợ giúp pháp lý cho trẻ em được tiếp tục kiện toàn ngày càng chuyên nghiệp trong đáp ứng nhu cầu trợ giúp pháp lý. Đến hết năm 2024 trên toàn quốc có 63 Trung tâm trợ giúp pháp lý nhà nước, 96 chi nhánh, 1.240 người làm việc trong các Trung tâm, với 707 trợ giúp viên pháp lý; bên cạnh đó còn có các tổ chức, cá nhân tham gia trợ giúp pháp lý. Trong thời gian qua, để nâng cao năng lực, kỹ năng thực hiện cho trợ giúp viên pháp lý và người thực hiện trợ giúp pháp lý khác, ở trung ương và địa phương đã tổ chức các hội nghị tập huấn kiến thức, kỹ năng, nghiệp vụ về kỹ năng tham gia tố tụng hoặc kỹ năng thực hiện trợ giúp pháp lý cho trẻ em hoặc xây dựng, phát hành các tài liệu hướng dẫn TGPL cho trẻ em...
Hai là, vụ việc trợ giúp pháp lý cung cấp cho trẻ em ngày càng tăng
Trong thời gian qua, từ năm 2018 – hết năm 2024, các địa phương đã triển khai hiệu quả việc cung cấp dịch vụ trợ giúp pháp lý cho trẻ em thông qua các vụ việc cụ thể và đạt được những kết quả đáng khích lệ như sau: Trong 07 năm từ năm 2018 – 2024, các tổ chức thực hiện TGPL đã cung cấp dịch vụ TGPL cho hơn 27 nghìn lượt trẻ em, trong đó khoảng 15 nghìn vụ việc tham gia tố tụng. Qua theo dõi cho thấy số lượng vụ việc TGPL cho trẻ em ngày càng tăng lên, nhất là các vụ việc tham gia tố tụng, chiếm tỷ lệ lớn trong tổng số lượt người được TGPL. Trong thời gian gần đây, nhiều vụ việc nổi cộm được báo chí đưa tin, dư luận xã hội quan tâm mà nạn nhân chủ yếu là trẻ em bị xâm hại, bị bạo lực, bị mua bán đã được Bộ Tư pháp theo dõi, chỉ đạo và các Trung tâm trợ giúp pháp lý nhà nước chủ động, kịp thời tiếp cận nhu cầu trợ giúp pháp lý để cử người thực hiện trợ giúp pháp lý bảo vệ quyền và lợi ích kịp thời, hiệu quả cho các em.
Về chất lượng, có thể thấy các vụ việc trợ giúp pháp lý cho trẻ em (bao gồm trẻ em khuyết tật, trẻ em bị bạo lực,…) đều được đánh giá đạt chất lượng khá và tốt, bên cạnh đó còn có nhiều vụ việc hiệu thành công, hiệu quả. Nhiều quan điểm, lập luận bào chữa, bảo vệ của người thực hiện TGPL được Công an, viện kiểm sát, tòa án ghi nhận trong quá trình giải quyết vụ việc. Từ những kết quả đó đã bảo vệ được quyền và lợi ích hợp pháp của các em trong các vụ việc một cách tốt nhất và bảo đảm tính kịp thời. Có những vụ trẻ vi phạm pháp luật được tuyên mức án giảm hơn so với mức đề nghị trong cáo trạng của Viện kiểm sát hoặc được chuyển khung hình phạt nhẹ hơn hoặc tội danh nhẹ hơn; có vụ việc trẻ em là bị hại được bảo vệ kịp thời, tối đa quyền và lợi ích hợp pháp của mình, tăng mức bồi thường thiệt hại....
Việc thực hiện trợ giúp pháp lý cho trẻ em luôn được các Trung tâm TGPL nhà nước ở các địa phương quan tâm và ưu tiên cử người thực hiện trợ giúp pháp lý có chuyên môn và kinh nghiệm, am hiểu tâm lý của trẻ thực hiện. Trong quá trình thực hiện các vụ việc trợ giúp pháp lý cho trẻ, đặc biệt là các vụ việc liên quan đến trẻ em bị bạo lực, bị xâm hại, người thực hiện trợ giúp pháp lý cũng có thêm những hỗ trợ khác cho trẻ em và gia đình của trẻ em khi cần thiết như cung cấp địa chỉ, thông tin của các cơ quan liên quan bao gồm cơ quan công an, chính quyền cơ sở, các tổ chức hội, đoàn thể và các dịch vụ hỗ trợ khác như y tế, sức khỏe, kinh tế, tư vấn và các dịch vụ xã hội khác…
Ba là, các nội dung khác có thể kể đến như việc phối hợp liên ngành trong trợ giúp pháp lý cho trẻ em, việc truyền thông về quyền được trợ giúp pháp lý cho trẻ em ngày càng đa dạng, phong phú…
- Việc phối hợp liên ngành trong trợ giúp pháp lý, nhất là trong hoạt động tố tụng ngày càng chặt chẽ, hiệu quả với việc triển khai các quy định về thông tin, thông báo TGPL, tạo điều kiện cho người thực hiện TGPL trong quá trình tố tụng. Bên cạnh đó, để trẻ em có điều kiện tiếp cận sớm với dịch vụ TGPL khi có nhu cầu, các Trung tâm TGPL nhà nước đang triển khai các nội dung về trực TGPL trong điều tra hình sự 24/24 giờ, trực tại Tòa án nhân dân và xây dựng điểm cầu Trung tâm TGPL và tham gia phiên tòa trực tuyến. Cùng với đó, việc Trung tâm TGPL phối hợp với các cơ quan, tổ chức có liên quan như Hội Bảo vệ trẻ em, Ủy ban nhân dân cấp xã, Sở Lao động – Thương binh và xã hội… trong trợ giúp pháp lý cho trẻ em ngày càng được quan tâm.
- Việc truyền thông về quyền được trợ giúp pháp lý được quan tâm và đổi mới, phong phú về nội dung, đa dạng về hình thức như: xây dựng, phát sóng các thông điệp, tiểu phẩm, phóng sự, diễn án về các vụ việc trợ giúp pháp lý thành công, các tài liệu truyền thông về trợ giúp pháp lý, video về trợ giúp pháp lý cho trẻ em; tổ chức một số đợt truyền thông điểm về trợ giúp pháp lý và thông qua các bảng tin, hộp tin về trợ giúp pháp lý để nâng cao nhận thức của người dân và các cơ quan, tổ chức có liên quan về trợ giúp pháp lý và quyền được trợ giúp pháp lý của trẻ em….
Một số khó khăn, tồn tại
Để đạt được những kết quả trên, trong thời gian qua việc triển khai chính sách trợ giúp pháp lý cho trẻ em đã được sự quan tâm, chú trọng của các cơ quan, tổ chức có liên quan. Bên cạnh đó, hoạt động trợ giúp pháp lý cho trẻ em vẫn còn một số khó khăn, tồn tại sau đây:
Một là, nhận thức về quyền được trợ giúp pháp lý của các cá nhân, tổ chức, cơ quan có liên quan đôi khi còn chưa đầy đủ. Nhiều người, trong đó có cả trẻ em và gia đình các em chưa biết về quyền được TGPL. Việc thông tin, truyền thông về quyền được TGPL cho trẻ em chưa đạt được kết quả như mong muốn.
Hai là, một số người thực hiện trợ giúp pháp lý tại một số địa phương vẫn chưa có nhiều kinh nghiệm và kỹ năng làm việc với trẻ em; số lượng cán bộ biết tiếng dân tộc thiểu số chưa nhiều, đặc biệt là ở các vùng sâu, vùng xa nên phần nào ảnh hưởng tới hoạt động nghiệp vụ trợ giúp pháp lý khi thực hiện TGPL cho các em là người dân tộc thiểu số.
Ba là, kinh phí và điều kiện về cơ sở vật chất của Trung tâm trợ giúp pháp lý nhà nước ở một số địa phương còn khá hạn chế như chưa có lối đi dành cho trẻ em khuyết tật; chưa có phòng, địa điểm tiếp thân thiện cho trẻ em, đặc biệt là trẻ em bị xâm hại, trẻ nhỏ khi đến yêu cầu trợ giúp pháp lý….
Một số giải pháp và đề xuất, kiến nghị
Để tiếp tục triển khai quyền được trợ giúp pháp lý cho trẻ em theo Luật Trẻ em, Luật Trợ giúp pháp lý, trong thời gian tới cần triển khai một số giải pháp sau đây:
Thứ nhất, tiếp tục chủ động nắm bắt thông tin, nhu cầu và tập trung thực hiện vụ việc trợ giúp pháp lý cho trẻ em, nhất là vụ việc tham gia tố tụng, vụ việc được dư luận xã hội quan tâm để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của trẻ em một cách kịp thời, tốt nhất.
Thứ hai, tăng cường bồi dưỡng nâng cao năng lực cho đội ngũ người thực hiện trợ giúp pháp lý nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động trợ giúp pháp lý cho trẻ em...; bảo đảm nguồn kinh phí, nhân lực và cơ sở vật chất phù hợp cho hoạt động trợ giúp pháp lý đáp ứng yêu cầu từ thực tiễn.
Thứ ba, tiếp tục tăng cường công tác truyền thông về quyền trẻ em nhằm lan tỏa vị trí, vai trò của hoạt động này; đẩy mạnh hoạt động phối hợp trợ giúp pháp lý cho trẻ em, nhất là trong hoạt động tố tụng; tăng cường hợp tác quốc tế về kinh nghiệm trợ giúp pháp lý thân thiện cho trẻ em trong tư pháp hình sự; ứng dụng công nghệ thông tin và tăng cường kết nối, liên thông dữ liệu về trẻ em trong quá trình thụ lý và thực hiện trợ giúp pháp lý.
Từ những nhiệm vụ, giải pháp trên, xin đề xuất, kiến nghị các cơ quan, tổ chức có liên quan những nội dung sau đây:
Một là, đề nghị Chính phủ và các Bộ, ngành có liên quan tiếp tục quan tâm chỉ đạo thực hiện nghiêm túc các chủ trương, chính sách, pháp luật về trẻ em để bảo đảm tối đa quyền và lợi ích hợp pháp của trẻ, đặc biệt là đối với các trẻ có hoàn cảnh đặc biệt.
Hai là, đề nghị Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương chỉ đạo các cơ quan, đơn vị có liên quan phối hợp với Trung tâm Trợ giúp pháp lý nhà nước trong việc giải thích, thông tin, thông báo về các trường hợp liên quan đến trẻ em, nhất là trẻ bị xâm hại, bị bạo lực, bị mua bán, trẻ vi phạm pháp luật tại địa phương để kịp thời bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của trẻ em theo quy định của pháp luật. Quan tâm, bảo đảm về nguồn lực, kinh phí, cơ sở vật chất để thực hiện hiệu quả nhiệm vụ trợ giúp pháp lý tại địa phương, trong đó có trợ giúp pháp lý cho trẻ em. Đối với các tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức xã hội có liên quan đến trẻ em, đề nghị tăng cường công tác phối hợp về giới thiệu quyền được trợ giúp pháp lý cho trẻ em…/.
Thanh Trịnh
Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý./.
Sau đây xin giới thiệu một vụ việc trợ giúp pháp lý đã bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho trẻ em mồ côi.
Là một tỉnh miền núi biên giới, dân cư chủ yếu là đồng bào dân tộc thiểu số. Những năm qua, chính sách trợ giúp pháp lý cho người nghèo, đồng bào dân tộc thiểu số thuộc vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn được các cấp chính quyền ở Hà Giang đặc biệt quan tâm. Các hoạt động trợ giúp pháp lý đã góp phần bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của người được trợ giúp pháp lý, bảo vệ công lý, bảo đảm công bằng xã hội, phòng ngừa, hạn chế tranh chấp và vi phạm pháp luật, nhất là đối với các đối tượng yếu thế như trẻ em.
Triển khai Nghị quyết số 06/2019/NQ-HĐND được HĐND tỉnh Hà Giang khóa XVII, Kỳ họp thứ 9 thông qua về việc hỗ trợ kinh phí cho trẻ em có hoàn cảnh khó khăn hoàn tất thủ tục chế độ trợ giúp xã hội trên địa bàn tỉnh Hà Giang giai đoạn 2019 – 2020, Sở Tư pháp tỉnh Hà giang đã chủ động phối hợp với Sở Lao động Thương binh và Xã hội chỉ đạo Trung tâm trợ giúp pháp lý nhà nước phối hợp Ủy ban nhân dân cấp xã tổ chức xác minh thông tin, tiến hành lập hồ sơ tuyên bố mất tích đối với các trường hợp đủ điều kiện và chuyển hồ sơ đến Tòa án nhân dân cấp huyện để thụ lý vụ việc theo quy định.
Xác định việc giúp đỡ để trẻ em mồ côi kịp thời được hưởng trợ cấp xã hội là vô cùng cần thiết, Trung tâm trợ giúp pháp lý tỉnh Hà Giang cũng đã chủ động đến từng địa bàn phối hợp với chính quyền cơ sở xác minh, hoàn thiện hồ sơ đối với những trường phát sinh thực tế tại địa phương và tổ chức gặp mặt gia đình, người nuôi dưỡng trẻ em và yêu cầu gia đình cung cấp các thông tin, giấy tờ cần thiết phục vụ việc lập hồ sơ; trao đổi với công chức lao động, thương binh – xã hội, Công chức Tư pháp - Hộ tịch, Công an xã, trưởng thôn bản, gia đình và người thân của trẻ để tiến hành xác minh thông tin. Sau khi việc xác minh thông tin được hoàn tất, các cán bộ được giao phụ trách của Trung tâm TGPL đã hướng dẫn đại diện gia đình viết đơn, sao chụp các giấy tờ cần thiết có liên quan và lập biên bản làm việc có xác nhận của gia đình và UBND cấp xã để chuyển hồ sơ đến Tòa án nhân dân cấp huyện thụ lý vụ việc theo quy định.
Trên cơ sở danh sách rà soát của Sở Lao động, Thương binh và Xã hội và thực tế phát sinh đủ điều kiện,Trung tâm trợ giúp pháp lý tỉnh Hà Giang đã cử các Trợ giúp viên pháp lý tham gia phiên họp và được Tòa án nhân dân cấp huyện ra quyết định thông báo mất tích cho 180 trẻ đủ điều kiện tại các huyện Mèo Vạc, Đồng Văn, Quản Bạ; Xín Mần; Hoàng Su Phì; Yên Minh; Quang Bình; Bắc Quang; Vị Xuyên; Bắc Mê.
Sau khi có quyết định tuyên bố mất tích của Tòa án nhân dân cấp huyện, Trung tâm trợ giúp pháp lý nhà nước tỉnh Hà Giang tiếp tục hỗ trợ cho trẻ mồ côi hoàn tất hồ sơ, thủ tục để giải quyết hưởng chính sách trợ giúp xã hội của Nhà nước, 180 trẻ đã được hưởng trợ cấp xã hội thường xuyên theo quy định tại Khoản 1 Điều 5 Nghị định 136/2013/NĐ-CP, ngày 21/10/2013 của Chính phủ, quy định chính sách trợ giúp đối với đối tượng bảo trợ xã hội. Có thể đơn cử một vài trường hợp sau đây: Bà Nguyễn Thị Thanh Huyền là Trợ giúp viên pháp lý của Trung tâm TGPL nhà nước tỉnh Hà Giang tham gia tố tụng để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho D.T.D là giám hộ của cháu L.M.V trong việc dân sự: Tuyên bố một người mất tích.
Bà D.T.D và chị V.T.D có quan hệ mẹ chồng – con dâu. Anh L.M.S và chị V.T.D là vợ chồng có 01 con chung là L.M.V sinh năm 2008. Tháng 10/2010 chị V.T.D bỏ nhà đi đến nay không có tin tức gì. Tháng 4/2018, anh L.M.S chết do bệnh tật. Cháu L.M.V do bà D.T.D chăm sóc, nuôi dưỡng. Sau khi chị V.T.D bỏ đi, bà D.T.D và gia đình đã tìm kiếm nhiều nơi, báo cáo chính quyền địa phương nhưng không có tin tức gì. Ngày 5/11/2019 bà D.T.D có đơn yêu cầu Tòa án nhân dân huyện Đồng Văn tuyên bố chị V.T.D mất tích để bảo đảm sự ổn định cuộc sống và quyền lợi của cháu L.M.V.
Tại phiên họp sơ thẩm giải quyết yêu cầu tuyên bố một người mất tích:
- Viện kiểm sát nhân dân huyện Đồng Văn: Đề nghị áp dụng khoản 3 Điều 27, điểm a khoản 2 Điều 35, các Điều 149,361,362, 369, 370, 387, 388 và 389 Bộ luật dân sự và điều 68 Bộ Luật dân sự chấp nhận yêu cầu của bà D.T.D, tuyên bố chị V.T.D sinh năm 198x, nơi cư trú cuối cùng: thôn Mà Lủng, xã Lủng Táo, huyện Đồng Văn, tỉnh Hà Giang mất tích.
- Trợ giúp viên pháp lý của Trung tâm TGPL nhà nước Hà Giang: Căn cứ các tài liệu thu thập được có trong hồ sơ, có đủ cơ sở để xác định chị V.T.D đã biệt tích 02 năm trở lên và bà D.T.D đã áp dụng đầy đủ các biện pháp tìm kiếm theo quy định của pháp luật. Đến ngày 23/12/2019,Tòa án nhân dân huyện Đồng Văn đã ra quyết định thông báo tìm kiếm người bị yêu cầu tuyên bố mất tích đối với chị V.T.D theo quy định tại điều 388 Bộ luật tố tụng dân sự năm 2015. Tính đến thời điểm tổ chức Phiên họp đã quá thời hạn 04 tháng kể từ ngày đăng, phát thông báo lần đâu tiên nhưng chị V.T.D không liện hệ với TAND huyện Đồng Văn và cũng không có thông tin nào khác về chị D. Vì vậy, việc bà D.T.D yêu cầu tuyên bố chị V.T.D mất tích là có căn cứ, phù hợp với quy định tài điều 68 Bộ luật dân sự năm 2015.
- Tòa án đã chấp nhận đơn yêu cầu tuyên bố một người mất tích của bà D.T.D, ra Quyết định tuyên bố mất tích đối với chị V.T.D sinh năm 198x, nơi cư trú cuối cùng: thôn ML, xã LT, huyện Đồng Văn, tỉnh Hà Giang.
- Sau khi có quyết định tuyên bố mất tích của Tòa án nhân dân cấp huyện, Trung tâm trợ giúp pháp lý tiếp tục tư vấn, hỗ trợ cho trẻ mồ côi hoàn tất hồ sơ, thủ tục để giải quyết hưởng chính sách trợ giúp xã hội của Nhà nước.
Như vậy, trên cơ sở Đơn yêu cầu của đối tượng thuộc diện được trợ giúp pháp lý, Trung tâm Trợ giúp pháp lý tỉnh cũng đã chủ động cử Trợ giúp viên pháp pháp lý tham gia bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho người được trợ giúp pháp lý trong việc dân sự tuyên bố một người mất tích và phối hợp với chính quyền hoàn thiện hồ sơ, thủ tục để giải quyết hưởng chính sách trợ giúp xã hội cho trẻ em mồ côi trên địa bàn tỉnh. Mặc dù trong quá trình thực hiện gặp không ít khó khăn nhưng Trung tâm TGPL nhà nước tỉnh Hà Giang luôn cố gắng triển khai các hoạt động TGPL để bảo đảm quyền được TGPL của người dân trên địa bàn, góp phần giúp người dân, đặc biệt là trẻ em có hoàn cảnh khó khăn như trẻ em mồ côi. Ngay sau khi Tòa án có quyết định, các Trợ giúp viên được phân công cũng tích cực hoàn thiện hồ sơ để các cháu được thụ hưởng chính sách xã hội, phần nào san sẻ những khó khăn trong cuộc sống thường nhật của các cháu. Kết quả, trong chuỗi vụ việc trợ giúp pháp lý cho trẻ em bị mồ côi theo Nghị quyết số 06/2019/NQ-HĐND, Trung tâm trợ giúp pháp lý đã giúp đỡ được 180 trẻ em mồ côi trên địa bàn tỉnh được hưởng trợ cấp xã hội, góp phần giúp bảo đảm quyền và lợi ích chính đáng của trẻ mồ côi, có hoàn cảnh khó khăn.