Trợ giúp pháp lý giúp người dân tộc thiểu số giành lại quyền sử dụng đấtKhi xã hội ngày càng phát triển, nhu cầu sử dụng đất của con người ngày càng lớn thì giá trị mà đất đai mang lại ngày càng cao. Cũng từ đó, việc tranh chấp đất ngày càng phổ biến. Như vụ việc tranh chấp đất xảy ra tại thôn Nà La, xã Nguyên Chương, huyện Bạch Thông, tỉnh Bắc Kạn là một ví dụGia đình ông Nông Văn Mùa có thửa đất 737,2m2 tại thôn Nà La, xã Nguyên Chương, huyện Bạch Thông, tỉnh Bắc Kạn. Thửa đất này gia đình ông Mùa canh tác ổn định, liên tục từ năm 1968 đến tháng 02 năm 2019, khi gia đình ông Mùa san ủi mặt bằng thì có bà Vũ Thị Mến cùng con gái là chị Nông Thị Là người cùng thôn đến tranh chấp với lý do thửa đất trên gia đình bà Vũ Thị Mến đã được UBND huyện Bạch Thông cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (GCNQSDĐ) vào năm 2013 mang tên vợ chồng bà Mến. Chồng bà Mến là ông Nông Văn Kiên, ông Kiên là anh trai của ông Nông Văn Mùa, hiện ông Kiên đã chết. Về phía Ông Nông Văn Mùa cho rằng thửa đất trên là thuộc quyền sở hữu của Ông, việc UBND huyện Bạch Thông cấp Giấy CNQSDĐ cho hộ ông Nông Văn Kiên và bà Vũ Thị Mến là sai quy định pháp luật. Gia đình ông Nông Văn Mùa đang rất lo lắng, không biết phải làm gì khi nghĩ rằng sẽ mất mảnh đất bấy lâu canh tác, trồng trọt, là nguồn sống của gia đình ông từ năm 1968 đến nay. May thay trong một lần nghe chương trình phát thanh trên sóng VOV - Đài tiếng nói Việt Nam, ông Mùa biết mình thuộc diện người dân tộc thiểu số cư trú ở vùng kinh tế xã hội đặc biệt khó khăn được hưởng chính sách trợ giúp pháp lý miễn phí của nhà nước. Ông Mùa đã tìm đến Trung tâm trợ giúp pháp lý nhà nước tỉnh Bắc Kạn để được giúp đỡ pháp luật miễn phí. Tiếp nhận đơn yêu cầu trợ giúp pháp lý của ông Mùa, Trung tâm trợ giúp pháp lý nhà nước tỉnh Bắc Kạn đã cử Trợ giúp viên pháp lý Lý Văn Trung thực hiện trợ giúp pháp lý miễn phí cho ông Mùa. Trợ giúp viên pháp lý Lý Văn Trung đã bắt tay ngay vào nghiên cứu tài liệu, hồ sơ vụ việc, tận tình hướng dẫn ông Mùa làm đơn khởi kiện gửi Toà án nhân dân tỉnh Bắc Kạn. Trợ giúp viên pháp lý Lý Văn Trung đã không quản ngại khó khăn đường xa đi lại, xem xét kỹ lưỡng tình tiết hồ sơ vụ việc nhằm đưa ra luận cứ tốt nhất bảo vệ cho ông Mùa và đề nghị Toà án xem xét huỷ giấy CNQSDĐ đối với thửa đất diện tích 737,2m2 do UBND huyện Bạch Thông cấp cho ông Nông Văn Kiên, yêu cầu Toà án công nhận thửa đất này là của ông Mùa.   Trợ giúp viên pháp lý của Trung tâm TGPL nhà nước tỉnh Bắc Kạn vào trợ giúp pháp lý cho người dân huyện Bạch Thông, tỉnh Bắc Kạn Tại phiên tòa xét xử, phía bị đơn là bà Vũ Thị Mến một mực cho rằng: Ông Kiên chồng bà năm 1967 đi bộ đội, sau giải phóng, ông ấy về làm ở Nông trường nhà nước của tỉnh nên ông Kiên không trồng trọt, canh tác gì trên đất này. Nhưng từ trước năm 1965, ông Kiên là người đầu tiên trực tiếp khai hoang thửa đất này và nguồn gốc của mảnh đất là do ông Kiên khai hoang. Gia đình bà Mến có biết nhà ông Mùa dùng đất để trồng trọt, canh tác từ năm 1968 nhưng vì ông Kiên đi thoát ly, làm nhà nước, ông Mùa ở nhà lam lũ vất vả hơn nên gia đình bà cứ để cho nhà ông Mùa sử dụng. Hơn nữa, mảnh đất này của nhà bà đã được UBND huyện Bạch Thông cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất vào năm 2013 mang tên vợ chồng bà Mến - ông Kiên. Về phía UBND huyện Bạch Thông cũng bày tỏ rằng việc cấp giấy CNQSDĐ đã được UBND xã Nguyên Chương thực hiện theo trình tự các bước như: Tổ chức cho các hộ gia đình, cá nhân kê khai đơn đề nghị cấp Giấy CNQSDĐ, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất; tổ chức họp thôn lấy ý kiến; thẩm định, công khai kết quả xét duyệt các trường hợp đủ điều kiện cấp giấy theo quy định. Sau khi thực hiện đầy đủ các bước và hoàn thiện hồ sơ, UBND xã Nguyên Chương ban hành Tờ trình số 63/TT-UBND ngày 04/10/2013 trình Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện thẩm định. Sau khi kiểm tra tính đầy đủ, pháp lý của hồ sơ, ngày 20/12/2013, phòng TN&MT ban hành Tờ trình trình UBND huyện xem xét, quyết định. Ngày 30/12/2013, UBND huyện Bạch Thông ban hành Quyết định về việc phê duyệt cấp giấy CNQSDĐ, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất cho 23 hộ gia đình, cá nhân sử dụng đất tại xã Nguyên Chương, huyện Bạch Thông (trong đó có thửa đất số 22, tờ bản đồ số 25, diện tích 737,2 m2 cấp cho hộ ông Nông Văn Kiên và bà Vũ Thị Mến). Việc cấp giấy CNQSDĐ, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất của UBND huyện Bạch Thông cấp cho hộ ông Nông Văn Kiên và bà Vũ Thị Mến địa chỉ thôn Nà La, xã Nguyên Chương, huyện Bạch Thông, tỉnh Bắc Kạn tại tờ bản đồ số 25, diện tích 737,2 m2 được thực hiện theo đúng trình tự, đúng quy định của Luật đất đai. Cũng tại phiên tòa, quan điểm của vị đại diện Viện kiểm sát cho rằng: Ông Nông Văn Kiên là người đầu tiên trực tiếp khai hoang thửa đất đang tranh chấp có địa chỉ tại thôn Nà La, xã Nguyên Chương, huyện Bạch Thông, tỉnh Bắc Kạn. Sau đó, ông có tham gia kháng chiến và làm việc cho nhà nước nên không quản lý, canh tác thửa đất. Tuy nhiên, ông vẫn là người khai phá đầu tiên, đến năm 2013, UBND huyện Bạch Thông đã kiểm tra, thẩm định hồ sơ của từng hộ và hồ sơ kê khai của hộ gia đình ông Kiên phải chính xác, đầy đủ pháp lý thì mới được UBND cấp giấy CNQSDĐ. Do vậy, đại diện Viện kiểm sát đề nghị HĐXX không chấp nhận đơn khởi kiện của ông Nông Văn Mùa. Tưởng chừng mọi việc diễn ra rất bất lợi cho phía nguyên đơn - người được trợ giúp pháp lý - ông Nông Văn Mùa, nhưng Trợ giúp viên pháp lý Lý Văn Trung - người  bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho ông Mùa bằng lý luận sắc bén, luận cứ bảo vệ chặt chẽ, hợp tình hợp lý đã mang lại kết quả, niềm vui cho người dân tộc thiểu số cư trú ở vùng kinh tế xã hội đặc biệt khó khăn này. Tại phiên toà, Trợ giúp viên pháp lý Lý Văn Trung nêu rõ: Căn cứ vào các tài liệu chứng cứ có trong hồ sơ vụ án thì ông Mùa canh tác đất ổn định, liên tục từ năm 1968 đến nay. Việc cấp giấy CNQSDĐ cho hộ ông Nông Văn Kiên có hồ sơ cấp đất, tuy nhiên trong quá trình thực hiện cấp GCNQSDĐ, việc thẩm định không được thực hiện theo quy định dẫn đến hộ không sử dụng đất nhưng vẫn được cấp giấy CNQSDĐ. Theo quy định hộ gia đình cá nhân sử dụng đất ổn định từ trước ngày 15/10/1993, nay được UBND xã xác nhận là đất không tranh chấp, thì được cấp giấy CNQSDĐ. Trong khi đó, ông Mùa đã sử dụng đất ổn định liên tục từ năm 1968, vì vậy, việc UBND huyện Bạch Thông cấp giấy CNQSDĐ cho hộ ông Nông Văn Kiên và bà Vũ Thị Mến là không phù hợp với quy định của pháp luật về đất đai và ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của ông Nông Văn Mùa. Đề nghị HĐXX chấp nhận yêu cầu khởi kiện của ông Mùa; huỷ giấy CNQSDĐ của ông Nông Văn Kiên và bà Vũ Thị Mến, đồng thời công nhận quyền sử dụng đất cho ông Nông Văn Mùa. Cuối cùng, Hội đồng xét xử đã tuyên chấp nhận toàn bộ yêu cầu khởi kiện của Nguyên đơn ông Nông Văn Mùa về các vấn đề sau: (1) Công nhận quyền sử dụng đất cho ông Nông Văn Mùa. Ông Mùa được quyền quản lý, sử dụng diện tích 737,2m2 thuộc thửa đất số 22, tờ bản đồ số 25, địa chỉ thửa đất: thôn Nà La, xã Nguyên Chương, huyện Bạch Thông, tỉnh Bắc Kạn. (2) Huỷ một phần Quyết định số 3525/QĐ-UBND ngày 30/12/2013 của UBND huyện Bạch Thông về việc phê duyệt cấp GCNQSDĐ và huỷ giấy CNQSDĐ số BT576989 ngày 30/12/2013 đã được UBND huyện Bạch Thông cấp cho hộ ông Nông Văn Kiên và bà Vũ Thị Mến. Ông Nông Văn Mùa có quyền, nghĩa vụ đăng ký kê khai cấp Giấy CNQSDĐ đối với thửa đất nói trên theo quy định của pháp luật. Có thể nói, với kinh nghiệm, kỹ năng chuyên môn tốt, TGVPL Lý Văn Trung của Trung tâm TGPL nhà nước tỉnh Bắc Kạn đã góp phần lớn trong việc giành lại quyền sử dụng đất cho ông Nông Văn Mùa. Trợ giúp viên pháp lý đã quyết tâm bảo vệ tới cùng quan điểm bảo vệ của mình, thể hiện sự tận tâm, tận lực của một Trợ giúp viên pháp lý, luôn đồng hành bảo vệ giúp người yếu thế trong xã hội. Qua vụ việc trên, một lần nữa đã khẳng định vai trò quan trọng của trợ giúp pháp lý trong việc bảo vệ quyền con người, quyền công bằng trong việc sử dụng pháp luật của người được TGPL khi họ không đủ điều kiện để sử dụng dịch vụ pháp lý có thu phí của luật sư, được bảo đảm từ khi họ có yêu cầu đến khi vụ việc được đưa ra xét xử. Việc không phải mất bất cứ một chi phí, lợi ích nào khác mà lại có cơ quan nhà nước quyết liệt đứng ra bảo vệ quyền và lợi ích của họ trước Tòa án với mục đích xét xử đúng người, đúng tội đã thể hiện sự quan tâm của Đảng, Nhà nước trong việc bảo đảm công bằng trong xét xử, bình đẳng trước pháp luật.   Vũ Thị Phương Thảo - Cục TGPL