Kể từ ngày 01/7/2016 (ngày BLHS 2015 có hiệu lực) thì những hành vi sau đây sẽ bị truy cứu TNHS:
Thứ nhất: Người nào đủ 18 tuổi trở lên mà lôi kéo, dụ dỗ, ép buộc người dưới 16 tuổi trình diễn khiêu dâm hoặc trực tiếp chứng kiến việc trình diễn khiêu dâm dưới mọi hình thức thì sẽ bị truy cứu TNHS về tội “Sử dụng người dưới 16 tuổi vào mục đích khiêu dâm”. Mức hình phạt cao nhất của tội này lên đến 12 năm tù. Đây là nội dung được quy định tại Điều 147 BLHS năm 2015.
Thứ hai: Người nào đánh tráo người dưới 01 tuổi này với người dưới 01 khác thì sẽ bị truy cứu TNHS theo quy định tại Điều 152 BLHS năm 2015 về tội “Đánh tráo người dưới 01 tuổi” với mức hình phạt cao nhất cũng lên đến 12 năm tù.
Thứ ba: Người nào mua bán, chiếm đoạt mô hoặc bộ phận cơ thể người khác cũng sẽ bị truy cứu TNHS. Đây là hành vi được quy định tại Điều 154 BLHS 2015 về tội “Mua bán, chiếm đoạt mô hoặc bộ phận cơ thể người” mà mức hình phạt cao nhất của tội này là đến tù chung thân.
Cả 03 tội nói trên là những tội phạm mới lần đầu tiên được quy định trong BLHS.
Bên cạnh đó, một số tội phạm trong chương “Các tội phạm xâm phạm tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm, danh dự của con người” theo quy định của BLHS 2015 cũng có một số thay đổi đáng chú ý so với BLHS hiện hành như sau:
Thứ nhất: Về tội “Giết người” quy định tại Điều 123 và “Cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác” quy định tại Điều 134 đều bổ sung quy định về trường hợp chuẩn bị phạm tội, đối với tội “Giết người” thì phạt lên đến 05 năm tù, còn đối với tội “Cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác” thì hình phạt lên đến 02 năm tù. Bên cạnh đó, đối với tội “Cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác” thì bổ sung thêm hai tình tiết định khung tại khoản 1, đó là tình tiết “Dùng a xít sunfuric (H2SO4) hoặc hóa chất nguy hiểm khác (điểm b khoản 1) và tình tiết “Lợi dụng chức vụ, quyền hạn” (điểm i khoản 1) để gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác.
Thứ hai: Về tội “Hiếp dâm người dưới 16 tuổi” quy định tại Điều 142 thì thay đổi đầu tiên đó là thay đổi thuật ngữ “trẻ em” bằng “người dưới 16 tuổi”. Đồng thời, đối với hành vi giao cấu hoặc quan hệ tình dục với người dưới 13 tuổi được xem là tình tiết định khung tại khoản 1 (điểm b), với mức hình phạt cao nhất chỉ là 15 năm tù thay vì quy định tại một khoản độc lập và mức hình phạt lên đến tử hình như BLHS hiện hành. Bên cạnh đó thì BLHS 2015 bổ sung tình tiết “Phạm tội đối với người dưới 10 tuổi” vào khoản 3 (điểm c) với mức hình phạt cao nhất là tử hình.
Thứ ba: Về tội “Mua bán người” quy định tại Điều 150 và tội “Mua bán người dưới 16 tuổi” quy định tại Điều 151 và tội “Chiếm đoạt người dưới 16 tuổi” quy định tại Điều 153 thì có sự thay đổi về cấu trúc điều luật. Theo đó, BLHS hiện hành thì quy định 03 khoản, trong khi đó BLHS 2015 có 04 khoản; và mặc dù mức hình phạt cao nhất của các tội này theo quy định tại BLHS hiện hành và BLHS 2015 là giống nhau nhưng mức hình phạt trong các khoản giữa BLHS hiện hành và BLHS 2015 là khác nhau. Bên cạnh đó, BLHS hiện hành quy định tội “Mua bán, đánh tráo hoặc chiếm đoạt trẻ em” cùng trong một điều (Điều 120), còn BLHS 2015 thì tách thành tội 02 tội độc lập, đó là tội “Mua bán người dưới 16 tuổi” (Đ151) và “Chiếm đoạt người dưới 16 tuổi” (Điều 153); thuật ngữ “người dưới 16 tuổi” được dùng để thay thế cho thuật ngữ “trẻ em’ như BLHS hiện hành.
Hoàng Minh Tiến – Trung tâm TGPL tỉnh Quảng Bình