Một số điểm nhấn của công tác trợ giúp pháp lý trong giai đoạn 2021-2023 và nhiệm vụ, giải pháp

18/01/2024
Xem cỡ chữ Đọc bài viết In trang Google

I. Một số điểm nhấn của công tác trợ giúp pháp lý trong giai đoạn 2021-2023

Từ đầu nhiệm kỳ Đại hội Đảng và nhiệm kỳ Chính phủ đến nay (giai đoạn 2021 – 2023), với sự nỗ lực của Trung ương và các cấp chính quyền, tư pháp địa phương có thể thấy rằng việc triển khai thực hiện Luật Trợ giúp pháp lý năm 2017 và các văn bản hướng dẫn thi hành đã đạt được nhiều kết quả tích cực và được Đảng, Nhà nước ghi nhận, đánh giá cao trong việc bảo đảm quyền con người, quyền công dân trong tiếp cận công lý và bình đẳng trước pháp luật.
  1. Thể chế về trợ giúp pháp lý tiếp tục được hoàn thiện
Tại Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng đã được ra những định hướng về: “nâng cao chất lượng dịch vụ công”, đổi mới tổ chức, nâng cao chất lượng, hiệu lực, hiệu quả hoạt động và uy tín của toà án nhân dân, viện kiểm sát nhân dân, cơ quan điều tra, cơ quan thi hành án và các cơ quan, tổ chức tham gia vào quá trình tố tụng tư pháp[1]. Đặc biệt, lần đầu tiên Nghị quyết của Đảng giao nhiệm vụ và đề ra giải pháp cho công tác trợ giúp pháp lý là “Xây dựng mạng lưới, nâng cao năng lực của hệ thống dịch vụ pháp lý, trợ giúp pháp lý và hỗ trợ pháp lý để người dân, doanh nghiệp dễ tiếp cận pháp luật”; “Nâng cao vai trò, tính chuyên nghiệp và chất lượng trợ giúp pháp lý, nhất là trong hoạt động tố tụng tư pháp; hiện đại hóa, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong hệ thống trợ giúp pháp lý; mở rộng đối tượng được trợ giúp pháp lý phù hợp với điều kiện của đất nước”[2] và tiếp tục tăng ngân sách nhà nước và đổi mới việc phân bổ theo hướng tập trung cho dịch vụ sự nghiệp công thiết yếu[3], trong giai đoạn 2021-2023, thể chế về trợ giúp pháp lý tiếp tục được hoàn thiện với một số điểm nhấn sau: trợ giúp pháp lý được xác định là dịch vụ công thiết yếu của ngành Tư pháp[4], lần đầu tiên các tiêu chí xác định vụ việc tham gia tố tụng thành công trong tố tụng hình sự, dân sự, hành chính được ban hành[5]; lần đầu tiên quy định Trung tâm trợ giúp pháp lý nhà nước, người thực hiện trợ giúp pháp lý là một trong những điểm cầu và tham gia phiên tòa trực tuyến[6], lần đầu tiên có chức danh nghề nghiệp Trợ giúp viên pháp lý hạng I[7]...
Ngoài ra, trong năm 2022 và năm 2023, để hướng dẫn cụ thể triển khai nội dung trợ giúp pháp lý tại Nghị quyết số 01/NQ-CP năm 2022 về “công tác trợ giúp pháp lý chú trọng phối hợp trong hoạt động tố tụng, quan tâm bảo đảm hạ tầng kỹ thuật để chuyển đổi số và tham gia hiệu quả phiên tòa trực tuyến” và Nghị quyết số 01/NQ-CP năm 2023 về "Hiện đại hóa, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong hệ thống TGPL; nâng cao vai trò, năng lực, tính chuyên nghiệp và chất lượng hệ thống TGPL để người dân, doanh nghiệp dễ tiếp cận pháp luật; tăng cường công tác phối hợp TGPL trong hoạt động tố tụng, trong hoạt động của chính quyền cơ sở", Bộ Tư pháp đã có công văn số gửi Ủy ban nhân dân,  Sở Tư pháp các tỉnh/thành phố[8]. Các văn bản hướng dẫn của Bộ, ngành là cơ sở để địa phương tổ chức thực hiện đầy đủ, kịp thời, hiệu quả các nhiệm vụ đã được xác định trong Nghị quyết số 01/NQ-CP.
2. Tổ chức thực hiện trợ giúp pháp lý và đội ngũ người thực hiện trợ giúp pháp lý được từng bước kiện toàn và tăng cường năng lực, chất lượngtính chuyên nghiệp
Việc kiện toàn tổ chức thực hiện trợ giúp pháp lý và đội ngũ người thực hiện trợ giúp pháp lý được các cơ quan trợ giúp pháp lý ở trung ương và địa phương chỉ đạo, hướng dẫn sát sao, các Trung tâm trợ giúp pháp lý nhà nước trên toàn quốc quan tâm thực hiện. Tính đến hết năm 2023, hệ thống trợ giúp pháp lý ở 63 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương có 63 Trung tâm trợ giúp pháp lý nhà nước, 97 Chi nhánh, có 676 trợ giúp viên pháp lý. Bên cạnh đó, việc huy động các tổ chức, cá nhân có đủ điều kiện, năng lực tham gia trợ giúp pháp lý cũng đạt được kết quả với 180 tổ chức tham gia trợ giúp pháp lý; 675 cá nhân (bao gồm luật sư và cộng tác viên trợ giúp pháp lý) ký hợp đồng thực hiện trợ giúp pháp lý.
  1. Vụ việc trợ giúp pháp lý ngày càng nhiều, chất lượng ngày càng tăng
Trong giai đoạn 2021- 2023, các Trung tâm trợ giúp pháp lý nhà nước tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương đã tập trung thực hiện vụ việc trợ giúp pháp lý, nhất là các vụ việc tham gia tố tụng. Kết quả, Số lượng và chất lượng dịch vụ trợ giúp pháp lý ngày càng được nâng cao đáp ứng ngày càng nhiều hơn, chất lượng hơn nhu cầu trợ giúp pháp lý, thực sự là công cụ bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người được trợ giúp pháp lý theo quy định Luật Trợ giúp pháp lý và các văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành.
Thông qua các vụ việc trợ giúp pháp lý cho thấy đội ngũ người thực hiện trợ giúp pháp lý nói chung và trợ giúp viên pháp lý nói riêng ngày càng khẳng định được vai trò của mình trong việc giúp người yếu thế tiếp cận công lý, góp phần quan trọng trong việc xác định sự thật khách quan của vụ án, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người nghèo, đối tượng chính sách và các nhóm đối tượng yếu thế trong xã hội.
Từ đầu nhiệm kỳ đến nay (2021 – 2023), các Trung tâm trợ giúp pháp lý nhà nước và các tổ chức tham gia trợ giúp pháp lý trên toàn quốc đã thực hiện 83.389 vụ việc; trong đó có 67.748 vụ việc tham gia tố tụng (chiếm khoảng 77% tổng số vụ việc). Các vụ việc trợ giúp pháp lý được thẩm định, đánh giá đều đạt chất lượng trở lên. Nhiều vụ việc tham gia tố tụng do người thực hiện trợ giúp pháp lý được đánh giá là thành công (21.598 vụ việc)[9], có nhiều vụ án người được trợ giúp pháp lý được bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp như trong vụ án hình sự thì được tuyên hình phạt nhẹ hơn, chuyển sang một tội danh khác, được áp dụng khung hình phạt thấp hơn, được tăng mức bồi thường thiệt hại.... so với mức đề nghị của Viện kiểm sát nhân dân, trong vụ án hành chính, dân sự thì nguyên đơn, bị đơn là người được trợ giúp pháp lý được chấp nhận yêu cầu khởi kiện hoặc yêu cầu phản tố,... qua đó bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình. Tỷ lệ vụ việc thành công chiếm khoảng 31% tổng số vụ việc tham gia tố tụng thực hiện. Riêng năm 2023, cả nước đã tiếp nhận 38.371 vụ việc TGPL, đã kết thúc  33.013  vụ việc TGPL cho 33.013 lượt người (tăng 19% so với với năm 2022), trong đó số vụ việc tham gia tố tụng là 25.506 vụ việc (chiếm 77% tổng số vụ việc, tăng 19% so với năm 2022). Tất cả các vụ việc thẩm định, đánh giá đều đạt chất lượng trở lên, số vụ việc tham gia tố tụng thành công là 8.124 vụ việc (tăng 10% so với cùng kỳ năm 2022). Năm 2022 và 2023, có nhiều vụ việc được một số báo điện tử đưa tin có liên quan đến người thuộc diện được trợ giúp pháp lý trong tố tụng đã được các Trung tâm trợ giúp pháp lý nhà nước chủ động tiếp cận ngay để thực hiện trợ giúp pháp lý kịp thời, đúng quy định.[10]
Để tiếp tục nâng cao năng lực cho đội ngũ người thực hiện trợ giúp pháp lý, trong thời gian qua Cục Trợ giúp pháp lý và ở các địa phương đã tổ chức nhiều lớp tập huấn về kỹ năng thực hiện trợ giúp pháp lý trong lĩnh vực tố tụng dân sự, hình sự, hành chính và các lớp kỹ năng thực hiện trợ giúp pháp lý cho các đối tượng dễ tổn thương. Các lớp tập huấn đã nhận được những phản hồi tích cực từ phía đội ngũ người thực hiện trợ giúp pháp lý ở địa phương.
Đến nay, trợ giúp viên pháp lý đã trở thành nòng cốt trong việc cung cấp dịch vụ công thiết yếu trợ giúp pháp lý cho người dân; số lượng và chất lượng các vụ việc tham gia tố tụng do Trợ giúp viên pháp lý thực hiện tăng dần. Theo tổng hợp báo cáo của các Trung tâm trợ giúp pháp lý về tình hình thực hiện chỉ tiêu vụ việc tham gia tố tụng của Trợ giúp viên pháp lý, năm 2023, có 660 Trợ giúp viên pháp lý được giao chỉ tiêu thực hiện vụ việc tham gia tố tụng. Trong đó có 658 Trợ giúp viên pháp lý hoàn thành chỉ tiêu, tương đương 99,7% (cụ thể: 75,9% tốt, 11,2% khá, 12,6% đạt). Một số Trung tâm có trung bình số vụ việc/Trợ giúp viên pháp lý cao như: Lai Châu (73 vụ/TGVPL); Hải Dương (62 vụ/TGVPL); Nghệ An (58 vụ/TGVPL); Hà Nam (55 vụ/TGVPL); Vĩnh Phúc (50 vụ/TGVPL); Điện Biên (49 vụ/TGVPL); Phú Thọ (48 vụ/TGVPL). Trong đó Lai Châu, Nghệ An là các tỉnh có các năm liên tiếp đạt bình quân số vụ việc/Trợ giúp viên pháp lý cao.
  1. Công tác phối hợp trợ giúp pháp lý ngày càng chặt chẽ
Công tác phối hợp trợ giúp pháp lý ngày càng chặt chẽ, nhất là thời gian gần đây hoạt động phối hợp trợ giúp pháp lý trong tố tụng đạt được kết quả nổi bật với việc lần đầu tiên ký kết 02 Chương trình phối hợp người thực hiện trợ giúp pháp lý trực tại Tòa án (năm 2022) và trực trợ giúp pháp lý trong điều tra hình sự (năm 2023) trên phạm vi toàn quốc. Hai sự kiện này đều được vinh danh là sự kiện nổi bật của ngành Tư pháp năm 2022 và năm 2023.
Cụ thể, tại Quyết định số 2608/QĐ-BTP của Bộ trưởng Bộ Tư pháp ngày 30/12/2022 đã phê duyệt và công bố 10 sự kiện nổi bật năm 2022 của Ngành Tư pháp, trong đó ghi nhận sự kiện người thực hiện trợ giúp pháp lý trực tại tòa án nhân dân trong toàn quốc lần đầu tiên. Ngày 18/5/2022 Chương trình phối hợp giữa Bộ Tư pháp và Tòa án nhân dân tối cao được ký kết, theo đó, người thực hiện trợ giúp pháp lý trực tại tòa án để bảo đảm quyền tiếp cận và thụ hưởng trợ giúp pháp lý kịp thời trong tố tụng cho người bị buộc tội, bị hại, đương sự thuộc diện được trợ giúp pháp lý ở tất cả các địa phương trên toàn quốc, tránh việc người dân thuộc diện trợ giúp pháp lý bị bỏ lỡ cơ hội được nhận dịch vụ pháp lý miễn phí trong tố tụng tư pháp. Đến nay, triển khai Chương trình này, trên toàn quốc đã có 63 Sở Tư pháp triển khai và có 62/63 địa phương ký kết Chương trình và Kế hoạch phối hợp để cụ thể hoá và căn cứ vào điều kiện tại các địa phương để lựa chọn hình thức trực phù hợp trực tại trụ sở Toà án hay trực qua điện thoại.
Tại Quyết định số 3076/QĐ-BTP của Bộ trưởng Bộ Tư pháp ngày 29/12/2022 đã phê duyệt và công bố 10 sự kiện nổi bật năm 2023 của Ngành Tư pháp ghi nhận lần đầu tiên thiết lập cơ chế phối hợp trực trợ giúp pháp lý trong điều tra hình sự. Cụ thể, ngày 24/11/2023, Bộ Tư pháp và Bộ Công an đã ký kết Chương trình phối hợp trực trợ giúp pháp lý trong điều tra hình sự số 5789/CTPH-BTP-BCA, theo đó, quy định hình thức trực trợ giúp pháp lý qua điện thoại 24/24 giờ, nhằm bảo đảm người bị tố giác, người bị kiến nghị khởi tố, người bị giữ trong trường hợp khẩn cấp, người bị bắt, người bị tạm giữ, bị can, bị hại, đương sự trong vụ án hình sự là người thuộc diện được trợ giúp pháp lý biết và sử dụng dịch vụ trợ giúp pháp lý kịp thời ngay tại giai đoạn đầu của quá trình tố tụng hình sự góp phần bảo vệ có hiệu quả quyền và lợi ích hợp pháp của họ, hạn chế bỏ sót đối tượng thuộc diện được trợ giúp pháp lý. Việc ký kết Chương trình phối hợp này có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao vai trò, chất lượng của trợ giúp pháp lý trong tố tụng tư pháp, triển khai thực hiện nhiệm vụ được giao tại Nghị quyết số 27-NQ/TW ngày 09/11/2022 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII về tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong giai đoạn mới.
Triển khai Nghị quyết số 33/2021/QH15 ngày 12/11/2021 của Quốc hội khóa XV, Thông tư liên tịch số 05/2021/TTLT-TANDTC-VKSNDTC-BCA-BQP-BTP quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành tổ chức phiên tòa trực tuyến nhiều địa phương đã lập dự toán kinh phí, bố trí cơ sở vật chất, trang thiết bị cho Trung tâm trợ giúp pháp lý nhà nước là điểm cầu thành phần trong phiên tòa trực tuyến; một số Trung tâm đã xây dựng điểm cầu thành phần và tham gia vào các phiên tòa trực tuyến. Ngoài ra, năm 2022, Bộ Tư pháp và Ủy ban dân tộc đã tổ chức tổng kết và lễ ký kết chương trình phối hợp công tác giữa hai cơ quan giai đoạn 2022 – 2026. Năm 2023, Bộ Tư pháp và Liên đoàn Luật sư Việt Nam đã tổ chức sơ kết về công tác phối hợp hoạt động trợ giúp pháp lý của luật sư. Bên cạnh đó, từ năm 2021 đến nay, một số các Trung tâm trợ giúp pháp lý nhà nước đã tham mưu Sở Tư pháp ban hành văn bản đề nghị Uỷ ban nhân dân cấp huyện chỉ đạo Phòng Tư pháp và Uỷ ban nhân dân cấp xã thực hiện thực hiện nghiêm túc hoạt động thông tin, giới thiệu về trợ giúp pháp lý (như Bắc Kạn, Hà Nội, Cao Bằng, Lạng Sơn, Lào Cai), thực tế tại một số địa phương, Uỷ ban nhân dân cấp xã đã thông tin, giới thiệu người thuộc diện trợ giúp pháp lý đến Trung tâm như Bến Tre, Hà Tĩnh, Long An, Nam Định, Thái Bình...

4. Ở Trung ương và địa phương tiếp tục triển khai đồng bộ nội dung trợ giúp pháp lý trong 03 Chương trình mục tiêu quốc gia
Năm 2021 và năm 2022 lần đầu tiên nội dung trợ giúp pháp lý đã được ghi nhận đồng bộ trong tất cả Chương trình mục tiêu quốc gia về giảm nghèo bền vững (Quyết định số 90/QĐ-TTg ngày 18/01/2022 của Thủ tướng Chính phủ), xây dựng nông thôn mới (Quyết định số 263/QĐ-TTg ngày 22/02/2022 của Thủ tướng Chính phủ) và phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 – 2025 (Quyết định số 1719/QĐ-TTg ngày 14/10/2021 của Thủ tướng Chính phủ) và Bộ Tư pháp đã hướng dẫn triển khai đầy đủ, kịp thời các nội dung trợ giúp pháp lý trong các Chương trình mục tiêu quốc gia trên[11].
 Thực hiện Công điện số 71/CĐ-TTg ngày 23/02/2023 của Thủ tướng Chính phủ về việc tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong quá trình triển khai thực hiện các Chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2021 - 2025, trên cơ sở báo cáo của các địa phương về thực tiễn triển khai hoạt động trợ giúp pháp lý trong các Chương trình mục tiêu quốc gia, căn cứ các văn bản quy phạm pháp luật mới ban hành có liên quan, trong năm 2023, Bộ Tư pháp ban hành Công văn số 6079/BTP-TGPL ngày 08/12/2023 hướng dẫn hoạt động trợ giúp pháp lý trong Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 - 2030, giai đoạn I: từ năm 2021 đến năm 2025; Công văn số 6080/BTP-TGPL ngày 08/12/2023 về việc hướng dẫn thực hiện hoạt động trợ giúp pháp lý trong Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021 - 2025. Đến nay, Bộ Tư pháp, Cục Trợ giúp pháp lý và các địa phương đang tích cực thực hiện các hoạt động về trợ giúp pháp lý để triển khai các Chương trình mục tiêu quốc gia, qua đó thể hiện vai trò tích cực trong an sinh xã hội và phát triển kinh tế - xã hội.
          5. Công tác truyền thông về trợ giúp pháp lý tiếp tục được đẩy mạnh với nhiều phương thức khác nhau với nhiều chương trình để lại ấn tượng. Nhằm lan tỏa quyền được trợ giúp pháp lý và các kết quả của công tác trợ giúp pháp lý trong thời gian qua, ở Trung ương Cục Trợ giúp pháp lý đã đa dạng hóa các hoạt động truyền thông về trợ giúp pháp lý như phát sóng thông điệp, tiểu phẩm về trợ giúp pháp lý trên Đài Tiếng nói Việt Nam (VOV); phối hợp xây dựng, phát sóng phóng sự, phim diễn án trợ giúp pháp lý trên chuyên mục Quốc hội với cử tri, các kênh truyền hình (kênh VTV1, VTV2, VTV5, VTV8, VNEWS, …); xây dựng các tờ gấp và tài liệu về trợ giúp pháp lý; tiếp tục vận hành hiệu quả Trang thông tin điện tử trợ giúp pháp lý Việt Nam; tổ chức các đợt truyền thông điểm về trợ giúp pháp lý cho người dân, già làng, trưởng bản, người có uy tín trong cộng đồng; thực hiện tiếp nhận thông tin trợ giúp pháp lý từ đường dây nóng và xử lý thông tin liên quan đến trợ giúp pháp lý trên các phương tiện truyền thông...
Nhiều địa phương đã triển khai nhiều phương thức khác nhau, đa dạng về hình thức, phong phú về nội dung, hướng đến mục đích giúp người dân, trong đó có đối tượng thuộc diện trợ giúp pháp lý biết đến hoạt động trợ giúp pháp lý của nhà nước. Một số địa phương đã xây dựng và vận hành Trang thông tin điện tử riêng về trợ giúp pháp lý (Kiên Giang, Bình Định, Đồng Nai, Hải Phòng, Tây Ninh, Hưng Yên) hoặc thiết lập trang thông tin trên mạng xã hội Facebook, Zalo (Điện Biên, Quảng Trị, Hà Tĩnh, Hà Giang, Sơn La,...). Đa số các Trung tâm trợ giúp pháp lý nhà nước thực hiện phối hợp với cơ quan đoàn thể (Hội Người Khuyết tật, Hội Phụ nữ, Hội Nông dân, Hội Nạn nhân chất độc màu da cam...) hoặc nhiều Trung tâm chủ động phối hợp tích cực với các phương tiện truyền thông đại chúng tại địa phương như đài phát thanh, đài truyền hình, báo chí để xây dựng chương trình, phóng sự về trợ giúp pháp lý, chuyên mục giải đáp pháp luật và tổ chức các đợt truyền thông về trợ giúp pháp lý. Một số Trung tâm trợ giúp pháp lý thực hiện truyền thông theo từng chuyên đề hướng tới các đối tượng đặc như người khuyết tật (Thừa Thiên Huế, Tuyên Quang, Bắc Kạn), trẻ em (Hà Nội, Bến Tre, Phú Thọ, Phú Yên), người cao tuổi (Ninh Thuận, Sơn La, Thanh Hoá). Một số Trung tâm đã có đổi mới, sáng tạo trong công tác truyền thông về trợ giúp pháp lý, cụ thể là lồng ghép nội dung đố vui có thưởng trong các buổi truyền thông (Thành phố Hồ Chí Minh), cử trợ giúp viên pháp lý trực tiếp tham gia trả lời câu hỏi pháp luật trên đài truyền hình (Ninh Thuận).
6. Hoạt động trợ giúp pháp lý ngày càng đẩy mạnh việc ứng dụng công nghệ thông tin
Hoạt động trợ giúp pháp lý ngày càng đẩy mạnh việc ứng dụng công nghệ thông tin, Hệ thống quản lý tổ chức và hoạt động trợ giúp pháp lý tiếp tục được vận hành, khai thác hiệu quả; việc kết nối, chia sẻ giữa Cơ sở dữ liệu trợ giúp pháp lý và Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư đang được thiết lập thông qua kết nối, chia sẻ giữa phần mềm nghiệp vụ Hệ thống và Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư; việc triển khai dự án đầu tư công “Hệ thống thông tin trợ giúp pháp lý” đang được chuẩn bị. Nhiều Trung tâm cập nhật liên tục Trang thông tin điện tử riêng về trợ giúp pháp lý của địa phương hoặc trên trang thông tin của Sở Tư pháp để người dân dễ dàng nắm bắt và tiếp cận hoạt động trợ giúp pháp lý như: Các văn bản pháp luật trong lĩnh vực trợ giúp pháp lý, thủ tục hành chính về trợ giúp pháp lý và các biểu mẫu liên quan,... Việc triển khai dịch vụ công trực tuyến đang được triển khai ở nhiều địa phương và hiện nay 12/12 thủ tục hành chính trong lĩnh vực trợ giúp pháp lý đã được công bố trên Cổng dịch vụ công quốc gia, giúp người dân dễ dàng tiếp cận dịch vụ công trợ giúp pháp lý bằng phương thức trực tuyến.
II. Nhiệm vụ, giải pháp trong thời gian tới
Để tiếp tục phát huy những kết quả đã đạt được trong nửa đầu của nhiệm kỳ Đại hội Đảng và nhiệm kỳ Chính phủ, trong nửa đầu nhiệm kỳ sau, cần nghiên cứu, triển khai hiệu quả những nhiệm vụ, giải pháp nhằm nâng cao vai trò, hiện đại hóa, phát triển trợ giúp pháp lý trong công cuộc cải cách tư pháp, cải cách hành chính, an sinh xã hội và trong xây dựng, hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam sau đây:
Một là, triển khai thực hiện nội dung “Xây dựng mạng lưới, nâng cao năng lực của hệ thống dịch vụ pháp lý, trợ giúp pháp lý và hỗ trợ pháp lý để người dân, doanh nghiệp dễ tiếp cận pháp luật”; “Nâng cao vai trò, tính chuyên nghiệp và chất lượng trợ giúp pháp lý, nhất là trong hoạt động tố tụng tư pháp; hiện đại hóa, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong hệ thống trợ giúp pháp lý; mở rộng đối tượng được trợ giúp pháp lý phù hợp với điều kiện của đất nước” tại Nghị quyết số 27-NQ/TW ngày 09/11/2022 của Ban Chấp hành Trung ương khóa XIII, nghiên cứu, hoàn thiện thể chế trên cơ sở phát hiện những khó khăn, vướng mắc trong quá trình tổ chức thực hiện pháp luật về trợ giúp pháp lý.
Hai là, triển khai hiệu quả pháp luật trợ giúp pháp lý và các nội dung trợ giúp pháp lý trong Chương trình mục tiêu quốc gia về giảm nghèo bền vững, Chương trình quốc giá về xây dựng nông thôn mới, Chương trình quốc gia về phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2025 và các dự án, chương trình, đề án khác có nội dung trợ giúp pháp lý.
Ba là, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước trong công tác trợ giúp pháp lý; bảo đảm nguồn lực con người, nguồn lực cơ sở vật chất của Trung tâm, các Chi nhánh và tăng cường năng lực để bảo đảm nhiệm vụ là đơn vị sự nghiệp công thiết yếu. Quan tâm đến việc xây dựng đội ngũ người thực hiện trợ giúp pháp lý chuyên nghiệp thông qua việc bổ sung số lượng, nâng cao chất lượng Trợ giúp viên pháp lý, nhất là ở tỉnh miền núi, vùng có nhu cầu trợ giúp pháp lý, hoạt động tuyển dụng, đào tạo, bồi dưỡng, tập huấn… ; các giải pháp thu hút các nguồn lực xã hội, nhất là đội ngũ luật sư có kinh nghiệm tham gia tố tụng tham gia vào hoạt động trợ giúp pháp lý.
Bốn là, tập trung vào thực hiện vụ việc trợ giúp pháp lý, đặc biệt là vụ việc tham gia tố tụng, nâng cao chất lượng, hiệu quả vụ việc trợ giúp pháp lý. Có các quy trình đánh giá, thẩm định chất lượng vụ việc trợ giúp pháp lý, đánh giá hiệu quả vụ việc trợ giúp pháp lý tham gia tố tụng thành công rõ ràng giúp công việc thẩm định, đánh giá hiệu quả, thực chất hơn.
Năm là, phối hợp chặt chẽ với các Bộ, ngành, địa phương, các tổ chức, đơn vị có liên quan, nhất là công tác phối hợp trợ giúp pháp lý trong hoạt động tố tụng về giải thích, giới thiệu, thông tin, thông báo về nhu cầu trợ giúp pháp lý, người thực hiện trợ giúp pháp lý trực tại Tòa án, trực trợ giúp pháp lý trong điều tra hình sự, tổ chức phiên tòa trực tuyến, liên thông chia sẻ các cơ sở dữ liệu có liên quan, phối hợp chặt chẽ với chính quyền cơ sở để người dân có điều kiện thuận lợi tiếp cận dịch vụ trợ giúp pháp lý....
Sáu là, tiếp tục nâng cao kiến thức, hiểu biết về trợ giúp pháp lý của đội ngũ cán bộ cơ sở, người có uy tín trong cộng đồng và có các giải pháp truyền thông hiệu quả để hỗ trợ người dân tiếp cận dịch vụ trợ giúp pháp lý miễn phí,  đẩy mạnh, tăng mức độ cung cấp dịch vụ công trực tuyến và các giải pháp ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số trong lĩnh vực trợ giúp pháp lý …./.
 

[1] theo Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, tập 1, trang 177.
[2] Mục 3 và mục 7 phần IV Nghị quyết số 27-NQ/TW ngày 09/11/2022 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng về "Tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong giai đoạn mới”
[3] Theo Kết luận số 62-KL/TW ngày 2/10/2023 của Ban Chấp hành trung ương Đảng về việc thực hiện Nghị quyết số 19-NQ/TW về tiếp tục đổi mới hệ thống tổ chức và quản lý, nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động của các đơn vị sự nghiệp công lập
[4] Quyết định số 2069/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ ngày 8/12/2021 ban hành Danh mục dịch vụ sự nghiệp công cơ bản, thiết yếu thuộc ngành tư pháp

[5] Quyết định số 1179/QĐ-BTP ngày 16/5/2022 của Bộ trưởng Bộ Tư pháp về việc ban hành Tiêu chí xác định vụ việc trợ giúp pháp lý tham gia tố tụng thành công

[6] Thông tư liên tịch số 05/2021/TTLT-TANDTC-VKSNDTC-BCA-BQP-BTP quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành tổ chức phiên tòa trực tuyến
[7] Thông tư số 05/2022/TT-BTP của Bộ trưởng Bộ Tư pháp ngày 05/09/2022 ban hành mã số và tiêu chuẩn chức danh nghề nghiệp trợ giúp viên pháp lý
[8] Năm 2022: Công văn số 503/BTP-TGPL gửi Ủy ban nhân dân các tỉnh/thành phố và Công văn số 546/BTP-TGPL gửi Sở Tư pháp các tỉnh/thành phố
Năm 2023: Công văn số 1234/BTP-TGPL gửi Ủy ban nhân dân các tỉnh/thành phố và Công văn số 1345/BTP-TGPL gửi Sở Tư pháp các tỉnh/thành phố
[9] Theo Báo cáo vụ việc thành công của 63 địa phương năm 2021, 2022 và số liệu vụ việc thành công từ 01/11/2022 đến 31/10/2023 theo thống kê chưa đầy đủ Hệ thống Quản lý tổ chức và hoạt động TGPL .
[10] Như vụ: “Bé 3 tuổi nghi bị cho hút ma túy: Khởi tố người tình của mẹ bé”; “Bắt đối tượng lừa bán người qua Campuchia”; “Gã trai nhẫn tâm phóng hỏa đốt con riêng 2 tuổi của "vợ hờ" gây thương tích nặng”; “Giải cứu bé gái 16 tuổi bị đưa qua 4 quán karaoke”; “Cháu bé 9 tuổi nghi bị bố dượng hiếp dâm phải nhập viện”; “Hà Nội: Nữ sinh lớp 8 bị đánh hội đồng, bạn can ngăn cũng bị đánh theo”;…
 
[11] Nội dung về TGPL đã được hướng dẫn triển khai tại các văn bản: Công văn số 1420/BTP-TGPL ngày 05/5/2022, Công văn số 1918/BTP-TGPL ngày 10/6/2022, Công văn số 2134/BTP-TGPL ngày 28/6/2022.

Xem thêm »