Thực hiện Kế hoạch 655/KH-HĐPHLN ngày 03/8/2015 của Hội đồng phối hợp liên ngành về trợ giúp pháp lý (TGPL) trong hoạt động tố tụng tỉnh về việc kiểm tra liên ngành về TGPL trong hoạt động tố tụng năm 2015, Hội đồng phối hợp liên ngành đã thành lập 3 Đoàn Kiểm tra, bao gồm các thành viên Hội đồng là lãnh đạo cơ quan tiến hành tố tụng cấp tỉnh và thành viên Tổ giúp việc cho Hội đồng, tiến hành kiểm tra tại 18 cơ quan tiến hành tố tụng ở 6 huyện, thành phố: Bình Giang, Gia Lộc, Tứ Kỳ, Cẩm Giàng, Thanh Hà và thành phố Hải Dương.

         Qua kiểm tra cho thấy một số kết quả hoạt động phối hợp về trợ giúp pháp lý của các cơ quan tiến hành tố tụng như sau:

Hầu hết các cơ quan tiến hành tố tụng thực hiện nghiêm túc việc treo bảng “Thông tin về TGPL” và đặt Hộp tin TGPL kèm mẫu đơn yêu cầu TGPL và tờ gấp thông tin về TGPL tại phòng tiếp dân để tạo điều kiện cho người được TGPL tiếp cận thông tin về TGPL. Các cơ quan tiến hành tố tụng đã thực hiện việc tuyên truyền, giới thiệu Luật Trợ giúp pháp lý, Thông tư liên tịch số 11/2013/TTLT và các văn bản có liên quan tới cán bộ trong đơn vị để nâng cao nhận thức, ý thức trách nhiệm phối hợp thực hiện trợ giúp pháp lý trong hoạt động tố tụng. Các cơ quan tiến hành tố tụng đã giới thiệu đối tượng được TGPL là bị can, bị cáo trong các vụ án hình sự đến Trung tâm TGPL cử Trợ giúp viên pháp lý, Luật sư CTV tham gia bào chữa cho người được TGPL; tạo điều kiện cho người thực hiện trợ giúp pháp lý thực hiện các quyền và nghĩa vụ của người bào chữa, người bảo vệ quyền lợi của đương sự trong vụ án hình sự; người đại diện, người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp.

Tuy nhiên, hoạt động phối hợp còn có một số tồn tại, hạn chế như:

Công tác phối hợp trợ giúp pháp lý trong hoạt động tố tụng giữa các cơ quan tiến hành tố tụng với Trung tâm trợ giúp pháp lý tỉnh chưa có hiệu quả cao. Số lượng người được trợ giúp pháp lý là người nghèo, người có công với cách mạng, người khuyết tật trong các vụ án hình sự, dân sự, hành chính, lao động được cơ quan tiến hành tố tụng giới thiệu đến Trung tâm TGPL còn rất thấp; các cơ quan tiến hành tố tụng chủ yếu giới thiệu, yêu cầu Trung tâm cử người bào chữa cho người chưa thành niên là bị can, bị cáo trong các vụ án hình sự (93% vụ việc giới thiệu là vụ án hình sự). Số vụ việc có đối tượng được TGPL do cơ quan tiến hành tố tụng giới thiệu đến Trung tâm để được hưởng quyền TGPL còn thấp so với tổng số vụ việc thụ lý giải quyết tại các cơ quan tiến hành tố tụng. Một số cơ quan chưa thực hiện tốt việc bảo quản Hộp tin TGPL. Việc theo dõi, thống kê về công tác phối hợp TGPL trong hoạt động tố tụng của các cơ quan tiến hành tố tụng chưa sâu sát, chưa có tổng hợp, thống kê  số lượng đối tượng được TGPL và tỉ lệ vụ việc TGPL được giới thiệu đến Trung tâm TGPL trong tổng số vụ việc thụ lý tại các cơ quan tiến hành tố tụng.

Qua kiểm tra, Hội đồng phối hợp liên ngành đã xác định nguyên nhân của tồn tại, hạn chế, đó là: Công tác tuyên truyền, phổ biến về Luật TGPL chưa đạt hiệu quả cao. Việc giải thích, hướng dẫn người được TGPL về quyền được TGPL và sự tham gia của Trợ giúp viên pháp lý/ Luật sư cộng tác viên thuộc Trung tâm trợ giúp pháp lý vào các vụ việc có đối tượng được TGPL hiện nay chưa được pháp luật về tố tụng quy định là trình tự, thủ tục bắt buộc trong quá trình tố tụng, do vậy, phụ thuộc rất lớn vào sự quan tâm, ý thức trách nhiệm, nhận thức của người tiến hành tố tụng, cơ quan tiến hành tố tụng trong việc bảo đảm quyền tiếp cận, sử dụng dịch vụ TGPL, quyền được bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người được TGPL. Một số ít cán bộ tiến hành tố tụng chưa thực sự quan tâm hoặc nhận thức chưa đầy đủ, sâu sắc về TGPL nói chung, về TGPL trong hoạt động tố tụng nói riêng, chưa thực sự nhiệt tình, trách nhiệm, thấu đáo trong giải thích, hướng dẫn về quyền được TGPL cho người được TGPL; nhận thức của nhân dân, người được TGPL về TGPL trong hoạt động tố tụng còn hạn chế.

Hội đồng phối hợp liên ngành tỉnh Hải Dương đã đề ra các giải pháp cụ thể trong thời gian tới đối với từng thành viên Hội đồng và các cơ quan tiến hành tố tụng nhằm tăng cường mối quan hệ phối hợp giữa Trung tâm TGPL tỉnh với các cơ quan tiến hành tố tụng trong việc đảm bảo quyền được TGPL trong hoạt động tố tụng cho người được TGPL, góp phần nâng cao hiệu quả, chất lượng vụ việc TGPL tham gia tố tụng theo đúng trọng tâm công tác TGPL.

Phạm Hương Lan

Trung tâm TGPL tỉnh Hải Dương