Thu thập và phân tách số liệu vụ việc trợ giúp pháp lý - cần một cú hích để đổi mới Trong khuôn khổ dự án "Tăng cường trợ giúp pháp lý cho người nghèo và đối tượng yếu thế" do Ngân hàng thế giới (WB) tài trợ từ nguồn hỗ trợ của Quỹ Phát triển xã hội Nhật Bản (JSDF), triển khai Kế hoạch công tác năm 2025 của Cục Phổ biến giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý (Cục PBGDPL&TGPL), ngày 19/12/2025, Cục PBGDPL & TGPL - Bộ Tư pháp tổ chức Hội thảo tham vấn báo cáo thu thập và phân tách số liệu vụ việc trợ giúp pháp lý tại tỉnh Bắc Ninh.Chủ trì Hội thảo là bà Vũ Thị Hường, Phó Cục trưởng Cục PBGDPL&TGPL. Tham gia Hội thảo có Lãnh đạo, Trợ giúp viên pháp lý, cán bộ làm công tác thống kê, báo cáo của các Trung tâm TGPL nhà nước tỉnh/thành phố: số 1, số 2 tỉnh Bắc Ninh; số 1, số 2 thành phố Hải Phòng; số 1, số 3 tỉnh Phú Thọ, Trung tâm TGPL nhà nước tỉnh Hưng Yên, Trung tâm TGPL nhà nước tỉnh Ninh Bình. Phát biểu khai mạc Hội thảo, bà Vũ Thị Hường, Phó Cục trưởng Cục PBGDPL &TGPL nêu rõ: Dự án “Tăng cường trợ giúp pháp lý cho người nghèo và đối tượng yếu thế” là dự án được triển khai thực hiện từ năm 2022 đến năm 2026. Ngày 17/01/2022, Bộ trưởng Bộ Tư pháp có Quyết định số 68/QĐ-TTG phê duyệt văn kiện Dự án. Tiếp đó, Phó Thống đốc Ngân hàng nhà nước Việt Nam được ủy quyền thay mặt Nhà nước Việt Nam đã ký Hiệp định viện trợ không hoàn lại với Ngân hàng thế giới. Ngày 26/9/2022, Chủ tịch nước đã phê chuẩn Hiệp định viện trợ không hoàn lại cho Dự án. Dự án có mục tiêu tổng thể là cải thiện việc cung cấp dịch vụ trợ giúp pháp lý (TGPL) và thúc đẩy trao quyền pháp lý cho các đối tượng thụ hưởng dịch vụ TGPL, tập trung vào các tỉnh miền núi phía Bắc như Điện Biên, Yên Bái (nay là Lào Cai) và các tỉnh được lựa chọn khác. Cơ quan chủ quản của Dự án là Bộ Tư pháp. Cục PBGDPL &TGPL là một trong những đơn vị thực hiện dự án. Hoạt động thu thập và phân tách số liệu vụ việc TGPL là một trong những hoạt động nằm trong không khổ Dự án Tăng cường trợ giúp pháp lý cho người nghèo và đối tượng yếu thế”. Mục tiêu của hoạt động này nhằm thu thập đầy đủ, chính xác và kịp thời thông tin về tình hình thực hiện vụ việc TGPL trên phạm vi toàn quốc, trong thời gian từ ngày 01/01/2022 đến 31/5/2025. Trong đó có phân tách các vụ việc TGPL theo địa bàn thực hiện, theo hình thức TGPL (tư vấn pháp luật, tham gia tố tụng, đại diện ngoài tố tụng), theo đối tượng được TGPL (trẻ em, phụ nữ…), số vụ việc được đánh giá hiệu quả để xác định vụ việc thành công… Bà Vũ Thị Hường cho biết, trong thời gian qua Cục PBGDPL&TGPL đã tổ chức nhiều hội nghị, hội thảo, tập huấn về chuyên môn và kỹ năng nghề nghiệp TGPL như: kỹ năng tham gia tố tụng, kỹ năng tư vấn, kỹ năng TGPL cho đối tượng đặc thù như trẻ em, người chưa thành niên, nạn nhân bạo lực gia đình, người khuyết tật,… Tuy nhiên, đây là lần đầu tiên, Cục tổ chức hội thảo về nội dung thống kê, thu thập và phân tách số liệu vụ việc TGPL. Một nội dung khá chuyên sâu. Điều đó chứng tỏ vai trò quan trọng của việc thu thập, báo cáo, phân tích số liệu TGPL, đối với công tác quản lý TGPL. “Những con số biết nói” không chỉ giúp người thực hiện TGPL điều chỉnh nhiệm vụ thực hiện vụ việc TGPL của mình mà còn giúp cơ quan quản lý có phương án điều tiết, phân bổ hoặc điều chỉnh các biện pháp phù hợp trong công tác TGPL.     Báo cáo viên Nguyễn Ngọc Lan trình bày nội dung tại Hội thảo. Hội thảo đã được nghe báo cáo viên Nguyễn Ngọc Lan trình bày một số thông tin sơ bộ về dự thảo Báo cáo thu thập, phân tách số liệu vụ việc TGPL. Báo cáo này là kết quả nghiên cứu của Nhóm chuyên gia độc lập, với sự hỗ trợ của Cục PBGDPL&TGPL và các địa phương, đặc biệt là 02 tỉnh Điện Biên và Lào Cai. Trên cơ sở đó, các chuyên gia đã đưa ra các phát hiện về những thuận lợi cũng như những khó khăn, vướng mắc trong quá trình thu thập số liệu, từ đó đưa ra những khuyến nghị nhằm nâng cao hiệu quả, tính chính xác của công tác này. Do đây là Hội thảo đầu tiên về thống kê, thu thập số liệu TGPL nên các đại biểu đều bày tỏ sự háo hức với những “con số biết nói”. Một số đại biểu cho biết, đây là lần đầu tiên được tham gia hội nghị chuyên đề về công tác thu thập số liệu nên càng nhận thấy vai trò của số liệu trong công tác TGPL. Nhiều đại biểu cho rằng đây là cơ hội để trao đổi, học hỏi kinh nghiệm của các địa phương trong việc thu thập, phân tách số liệu vụ việc TGPL, qua đó, nhận diện những khó khăn, vướng mắc để đề xuất biện pháp tháp gỡ góp phần nâng cao kỹ năng tổng hợp, thống kê, xử lý, phân tích số liệu trong TGPL.                                 Ảnh Các đại biểu nêu ý kiến tại Hội thảo. Một số đại biểu cho rằng, theo quy định hiện hành, thời điểm chốt số liệu báo cáo chưa đồng bộ, thống nhất. Cụ thể, báo cáo số liệu vụ việc TGPL định kỳ hàng năm theo quy định của Thông tư 17/2025/TT-BTP với 2 lần/năm (sơ bộ năm và tròn năm thời gian chốt từ 01/01 đến 31/12 hàng năm). Tuy nhiên, số liệu vụ việc TGPL tham gia tố tụng thành công lại được lấy theo mốc thời gian khác, số liệu chốt từ ngày 01/11 năm trước đến hết ngày 31/10 năm sau. Do đó, khi đưa vào so sánh, phân tích các số liệu này sẽ không thật sự tương thích, không thật sự phù hợp, chính xác về số liệu do thời điểm chốt số liệu khác nhau. Bên cạnh đó, Hệ thống quản lý tổ chức và hoạt động TGPL đôi khi bị nghẽn, khó đăng nhập và khó trích xuất số liệu, nhất là vào thời điểm kỳ báo cáo giữa, cuối năm do lượng truy cập nhiều. Tại Hội thảo, Phó Cục trưởng Vũ Thị Hường trao đổi một số thông tin về Hệ thống Thông tin TGPL đang được Cục PBGDPL&TGPL xây dựng nhằm tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trong quá trình thu thập số liệu, đặc biệt trong lĩnh vực TGPL có diện người được TGPL khá rộng, nhiều đối tượng “kép” (ví dụ vừa là nghèo vừa là người dân tộc thiếu số cư trú ở vùng đặc biệt khó khăn; vừa là trẻ em vừa là nạn nhân bị mua bán; vừa là người khuyết tật vừa là người dân tộc thiểu số…) nên rất khó khăn khi thiết kế phân tách các trường dữ liệu cụ thể...   Các đại biểu chụp ảnh lưu niệm tại Hội thảo.   Kết thúc Hội thảo, bà Vũ Thị Hường cho rằng các chuyên gia đã rất cố gắng xây dựng Báo cáo thu thập, phân tách số liệu TGPL. Báo cáo đã trình bày tổng quan các số liệu được tổng hợp từ các Báo cáo của các địa phương. Vì vậy, Báo cáo bảo đảm tính chính xác, có giá trị tham khảo hữu ích cho các chuyên gia của Dự án trong quá trình đánh giá các chỉ số đo lường kết quả mục tiêu của Dự án. Đồng thời, báo cáo còn là tài liệu tham khảo cho các cơ quan, tổ chức, cá nhân làm công tác TGPL, công tác quản lý TGPL và các công tác khác có liên quan trong việc đánh giá, phân tích kết quả hoạt động TGPL của các địa phương; từ đó, đề xuất các giải pháp nâng cao chất lượng TGPL, thúc đẩy trao quyền pháp lý cho các đối tượng yếu thế theo mục tiêu đề ra của Dự án. Các đại biểu đều bày tỏ mong muốn trong thời gian tới, Cục PBGDPL & TGPL tiếp tục tổ chức những hội thảo chuyên sâu về nội dung thống kê, phân tách số liệu vụ việc TGPL để nâng cao cách thức, kỹ năng thu thập số liệu, thống kê, trong đó có phân tách số liệu vụ việc TGPL. Đây là vấn đề mà người thực hiện TGPL, tổ chức thực hiện TGPL, nhất là những người làm công tác thống kê, thu thập số liệu cần quan tâm, chú trọng để bảo đảm tính chính xác, kịp thời của số liệu TGPL trong thời gian tới./.   Vũ Thị Phương Thảo, Cục Phổ biến giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý.