Tại mỗi tiểu bang và vùng lãnh thổ ở Úc, ủy ban trợ giúp pháp lý (legal aid commissions) cung cấp một loạt các dịch vụ trợ giúp pháp lý trong các vấn đề về hình sự, gia đình và dân sự. Một số hỗ trợ pháp lý được thực hiện miễn phí cho mọi người, bao gồm các tài liệu hướng dẫn miễn phí, tư vấn thông tin hoặc trợ giúp pháp lý qua điện thoại.
Theo truyền thống pháp luật Common Law ở các quốc gia như Hoa Kỳ, Anh, Australia, Canada v.v…, các dịch vụ công, trong đó có trợ giúp pháp lý (Legal aid), được xã hội hóa mạnh mẽ, vì vậy ngoài các văn phòng luật sư công do nhà nước trả lương thực hiện các vụ việc TGPL, nhà nước (Ủy ban Trợ giúp pháp lý ở Anh, Úc) thường ký hợp đồng với các văn phòng luật sư tư hoặc các tổ chức tư vấn pháp luật để họ thực hiện Trợ giúp pháp lý cho đối tượng[1].
Tại Úc có 8 uỷ ban trợ giúp pháp lý[2], phân bổ tại mỗi tiểu bang và vùng lãnh thổ[3]. Uỷ ban trợ giúp pháp lý có nhiệm vụ cung cấp các dịch vụ pháp lý, bao gồm thông tin, tư vấn pháp luật, tham gia tố tụng và đại diện ngoài tố tụng[4]
Trong đó, Trợ giúp pháp lý qua điện thoại (Legal Aid Helpline) là một loại hình dịch vụ miễn phí cung cấp hỗ trợ pháp lý cho những người gặp vấn đề pháp lý ở Úc. Tại mỗi tiểu Bang và vùng lãnh thổ, họ thiết lập một đường dây trợ giúp pháp lý (Legal Aid Helpline). Theo đó, người dân có nhu cầu trợ giúp pháp lý ở Bang Australian Capital liên hệ trực tiếp qua số 1300 654 314, bang News South Wales 1300 888 529, bang Northern Territory 1800 019 343, bang Queensland 1300 651 188, bang South Australians 1300 366 424, bang Victoria 1300 792 387, bang Tasmania 1300 366 611, bang Western Australia 1300 650 579.
Nếu những người có nhu cầu trợ giúp pháp lý gặp rào cản về ngôn ngữ, có thể sử dụng Dịch vụ phiên dịch và thông ngôn (Translating and Interpreting Service, viết tắt là TIS National)[5] được kết nối với đường dây trợ giúp pháp lý của từng bang. Đây là dịch vụ do Chính phủ cung ứng cho tất cả các tổ chức và cá nhân tại Úc[6], cho phép những người không nói tiếng Anh tiếp cận độc lập các dịch vụ và thông tin qua điện thoại. TIS cũng được cung ứng miễn phí nếu sự việc có liên quan đến một dịch vụ hoặc cơ quan của Chính phủ. Ví dụ, những người dân sinh sống ở bang Australian Capital sử dụng các ngôn ngữ khác nhau có thể gọi dịch vụ phiên dịch và thông ngôn theo số 131 450 và yêu cầu kết nối với đường dây trợ giúp pháp lý theo số 1300 654 314. Những người thổ dân và dân đảo Torres Strait ở bang Northern Territory có thể nói chuyện với đường dây trợ giúp pháp lý bằng ngôn ngữ của họ khi kết nối với dịch vụ Thông dịch thổ dân (Aboriginal Interpreter Service) theo số 1800 334 944 và yêu cầu kết nối với đường dây trợ giúp pháp lý theo số 1800 019 343. Bên cạnh việc kết nối với Đường dây Thông tin (Infoline) trên, người có nhu cầu trợ giúp pháp lý có thể tới một trong số các văn phòng của ủy ban trợ giúp pháp lý, người có nhu cầu trợ giúp pháp lý thông báo cho văn phòng biết mình sử dụng ngôn ngữ nào. Văn phòng ủy ban sẽ đặt hẹn thông dịch viên và hẹn giờ để người có nhu cầu trợ giúp pháp lý trao đổi với các luật sư ở văn phòng về vấn đề pháp lý của họ thông qua thông dịch viên. Ở Úc nếu phải ra tòa, người có nhu cầu trợ giúp pháp lý cũng có thể liên lạc với tòa án và yêu cầu đặt hẹn thông dịch viên cho mình.
Đối với những người khiếm thính (the hearing impaired), có thể sử dụng dịch vụ Chuyển tiếp quốc gia (National Relay Service) thông qua số 133 677 và kết nối với đường dây trợ giúp pháp lý của Bang. Đối với trẻ em, người chưa thành niên có thể liên hệ qua đường dây 1800 LAQ LAQ(1800 527 527) kết nối với luật sư để được tư vẫn miễn phí và bí mật[7]. Đường dây này hoạt động từ thứ hai đến thứ sáu hàng tuần trong khoảng từ 9h sáng đến 5h chiều tùy vào quy định của từng tiểu bang[8].
Như vậy, để đảm bảo quyền tiếp cận công lý cho tất cả mọi người, trong đó có cả những người di cư, thổ dân, người khiếm khuyết về thể chất…ở Úc đã ứng dựng rất nhiều các dịch vụ tiên tiến trong giải quyết vụ việc pháp lý liên quan trực tiếp đến người có nhu cầu trợ giúp pháp lý.
Thông qua đường dây trợ giúp pháp lý, người có nhu cầu trợ giúp pháp lý qua điện thoại sẽ được luật sư, cố vấn pháp lý tiếp nhận các yêu cầu liên quan đến những vấn đề như: tội hình sự; Tranh chấp về nuôi con, giám hộ, cấp dưỡng, chia tài sản; án lệnh cấm đoán; Vấn đề bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, việc làm, bồi thường bảo hiểm, thế chấp, an sinh xã hội, trách nhiệm bội thường theo hợp đồng và trách nhiệm bồi thường vi phạm ngoài hợp đồng; Dịch vụ luật sư trực để tư vấn và trợ giúp pháp lý tại Tòa Sơ thẩm, Toà án Trẻ em và Toà án Gia đình; Được luật sư đại diện liên tục theo diện được cấp tài trợ pháp lý; Tài liệu giáo dục pháp luật dành cho các nhóm cộng đồng và công chúng……
Khi tiếp nhận yêu cầu trợ giúp pháp lý, luật sư, tư vấn viên pháp lý có trách nhiệm xác định vấn đề của người yêu cầu trợ giúp pháp lý; cung cấp những thông tin pháp lý giúp người có nhu cầu trợ giúp pháp lý hiểu được quyền và nghĩa vụ hợp pháp của mình; hướng dẫn trình tự, thủ tục giải quyết các vấn đề pháp lý; tổ chức các cuộc hẹn để người có nhu cầu trợ giúp pháp lý được tư vấn pháp luật miễn phí; gửi cho người có nhu cầu trợ giúp pháp lý những thông tin và tài liệu có liên quan đến vấn đề pháp lý đó.
Bên cạnh đó, luật sư cũng giới hạn các quyền và nghĩa vụ, pháp lý cơ bản cho người có nhu cầu trợ giúp pháp lý trong một vụ việc cụ thể. Nếu vấn đề quá phức tạp và quá dài cho một cuộc gọi điện thoại, hoặc qua điện thoại khó có thể hình dung hết toàn bộ diễn biến, nội dung vụ việc, người có nhu cầu trợ giúp pháp lý sẽ được đề nghị một cuộc hẹn tại văn phòng ủy ban trợ giúp pháp lý hoặc văn phòng đại diện của ủy ban trợ giúp pháp lý ở tiểu bang[9] . Ở một số vùng, ủy ban trợ giúp pháp lý cử trực tiếp các luật sư đến làm việc với người có nhu cầu trợ giúp pháp lý[10].
Nếu không được nghe tư vấn trực tiếp bằng cuộc điện thoại, người có nhu cầu trợ giúp pháp lý có thể để lại tin nhắn thoại với tên, số liên lạc và vấn đề pháp lý. Sau đó, các luật sư của ủy ban trợ giúp pháp lý sẽ liên lạc lại để được trợ giúp pháp lý trực tiếp.
Sau đó các luật sư có thể gửi thông tin tư vấn trợ giúp pháp lý bằng văn bản qua đường bưu điện hoặc email giúp người có nhu cầu Trợ giúp pháp lý nắm rõ quyền và nghĩa vụ của mình trong các vụ việc pháp lý./.
Lê Văn Quang
Văn phòng Cục Trợ giúp pháp lý
[1] Albert KLIJN, Dutch legal services quality incentives: The allegedly “perverse” effects of the 1994 Legal Aid Act, 33 U. Brit. Colum. L. Rev. 243 1999-2000.
[2] Australian Legal Aid Office means that part of the Community Affairs Division of the Attorney-General's Department of the Commonwealth that is designated the Australian Legal Aid Office. www.australia.gov.au
[3] The legal aid commissions of Australian Capital, News South Wales, Northern Territory, Queensland, South Australians, Tasmania, Victoria, Western Australia)
[4] Legal aid commissions provide a range of services, including information, legal advice and representation in courts and tribunals. Information and services including telephone advice are often free of charge. However, to be eligible for representation through a grant of aid, applicants must satisfy means and merits tests set by legal aid commissions.
[5] Các thông ngôn viên của TIS nói 160 thứ tiếng khác nhau và có thể hỗ trợ cho bạn qua điện thoại.
[6]http://www.iaa.gov.au/IAA/media/IAA/Files/Translations/Translating-and-i...
[7] Young people can call 1800 LAQ LAQ (1800 527 527) to talk to a lawyer and get free and confidential legal advice about bail, diversionary options, being charged with an offence, talking to police and youth justice issues, https://www.australia.gov.au/information-and-services/public-safety-and-...
[8] The Legal Aid Helpline of Australian Capital operates Monday to Friday from 9.00am to 4.00pm; The Legal Aid Helpline of News South Wales, between 9am and 5pm, Monday to Friday, Australian Eastern Standard Time (AEST) or Australian Eastern Daylight Time (AEDT); The Legal Aid Helpline of Northern Territory Open Monday to Friday 8.00am to 4.30pm…..
[9] Ở bang QueenLand có 14 văn phòng đại diện trên toàn tiểu bang.
[10] Đối với một số người sống ở gần núi Barker hoặc cầu Murray, ủy ban trợ giúp pháp lý tiểu bang QueenLand cử trực tiếp các Luật sư tới từng địa điểm này vào thứ tư hàng tuần. (For people living in or near Mount Barker or Murray Bridge the Commission offers an outreach appointment service to each of these locations on Wednesday mornings and afternoons respectively).