Thực hiện Công văn số 383/BTP-TGPL ngày 05/02/2016 của Bộ trưởng Bộ Tư pháp về việc giao chỉ tiêu tham gia tố tụng cho Trợ giúp viên pháp lý năm 2016, Trung tâm trợ giúp pháp lý nhà nước tỉnh Bình Định đã có Kế hoạch giao chỉ tiêu tham gia tố tụng cụ thể cho từng Trợ giúp viên pháp lý của Trung tâm và các Chi nhánh. Đồng thời xác định đây còn là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của công tác trợ giúp pháp lý năm 2016 đã được Chủ tịch UBND tỉnh giao trong Chương trình trọng tâm của công tác tư pháp năm 2016.
Qua kết quả tham gia tố tụng từ các năm trước, khảo sát thực tế tại một số địa phương và các cơ quan tiến hành tố tụng trên địa bàn tỉnh về diện người được trợ giúp pháp lý (TGPL) liên quan đến các lĩnh vực pháp luật trong tố tụng hình sự, dân sự, hành chính…cho thấy diện người được TGPL theo Luật TGPL trên địa bàn tỉnh liên quan đến các vụ án khó có thể đảm bảo theo chỉ tiêu được giao cho từng Trợ giúp viên pháp lý. Bởi Trung tâm TGPL Nhà nước tỉnh hiện có 16 Trợ giúp viên pháp lý, phần lớn được bổ nhiệm trên 5 năm,một số ít mới bổ nhiệm Trợ giúp viên pháp lý nhưng cũng đã trải qua trên 3 năm. Điều đó để thực hiện chỉ tiêu được giao trong việc tham gia tố tụng của Trợ giúp viên pháp lý do Bộ trưởng Bộ Tư pháp quy định, từng Trợ giúp viên pháp lý và toàn thể cán bộ, viên chức của Trung tâm và các Chi nhánh phải có biện pháp tích cực, hữu hiệu mới đảm bảo thực hiện hoàn thành số lượng vụ việc theo chỉ tiêu giao.
Đứng trước yêu cầu đó, lãnh đạo Trung tâm đã tố chức cuộc họp với toàn thể cán bộ, viên chức của Trung tâm. Sau khi đánh giá tình hình tham gia tố tụng của Trung tâm và các Chi nhánh trong các năm trước đó cho thấy, số lượng vụ việc tham gia tố tụng tuy hằng năm có tăng, nhưng nếu phân bổ chỉ tiêu cho từng Trợ giúp viên pháp lý thực hiện cũng không đảm bảo hoàn thành chỉ tiêu được giao. Nguyên nhân là số người nghèo, người có công, người dân tộc ở các xã đặc biệt khó khăn… liên quan đến vụ án hình sự khá ít! Do vậy, việc tăng cường mở rộng một số nhóm đối tượng yếu thế trên địa bàn tỉnh là cần thiết và phù hợp với yêu cầu và tình hình chung của tỉnh.
Qua khảo sát và phối hợp với các cơ quan tiến hành tố tụng các cấp trong tỉnh; các hội, đoàn thể nhất là Hội phụ nữ, Hội Nông dân, lãnh đạo Trung tâm đã đề xuất với Giám đốc Sở Tư pháp tham mưu Chủ tịch UBND tỉnh mở rộng thêm một số đối tượng yếu thế trên địa bàn tỉnh, thường liên quan đến các lĩnh vực pháp luật nhất là pháp luật về hình sự, dân sự…trên cơ sở không làm tăng thêm nguồn kinh phí đã được bố trí từ đầu năm 2016. Do đó, Chủ tịch UBND tỉnh đã đồng ý ban hành Quyết định số 2153/QĐ-CTUBND ngày 25/6/2016 thực hiện TGPL cho một số nhóm đối tượng trên địa bàn tỉnh như: người chưa thành niên, người thuộc diện hộ cận nghèo, người mới thoát nghèo trong năm liền kề, người là cựu Thanh niên xung phong, cựu chiến binh, hội viên Hội Phụ nữ, Hội Nông dân, người không có điều kiện chi trả khi thuê người bào chữa trong vụ án hình sự…Tuy nhiên, vấn đề không chỉ dừng lại trong việc triển khai thực hiện Quyết định của Chủ tịch UBND tỉnh, mà tùy thuộc vào các bước triển khai thực hiện cụ thể. Tuy đây là điều kiện ban đầu rất quan trọng, song mấu chốt của vấn đề là từ các cơ quan tiến hành tố tụng, những người tiến hành tố tụng. Việc nhận thức đầy đủ nội dung, yêu cầu, tính chất việc tham gia tố tụng trong TGPL cho nhóm người yếu thế trên địa bàn tỉnh mới là điều kiện quyết định việc hoàn thành chỉ tiêu được giao. Bởi những đối tượng được TGPL không thuộc diện bắt buộc phải có người bào chữa được quy định trong tố tụng hình sự…Do vậy, lãnh đạo Trung tâm đã tham mưu, đề xuất với Chủ tịch Hội đồng phối hợp liên ngành về TGPL trong hoạt động tố tụng tỉnh tổ chức hội nghị triển khai thực hiện nhiệm vụ của Hội đồng trong năm 2016. Thành phần tham dự hội nghị bao gồm lãnh đạo các cơ quan tiến hành tố tụng và một số cán bộ là Điều tra viên, Thẩm phán, Kiểm sát viên, lãnh đạo các hội, đoàn thể, một số ngành có liên quan…Từ thực hiện đồng bộ các biện pháp tích cực đó, nên trong năm 2016 Trợ giúp viên pháp lý của Trung tâm trợ giúp pháp lý nhà nước tỉnh Bình Định đã đạt và vượt chỉ tiêu kế hoạch được giao, nhiều Trợ giúp viên pháp lý đạt chỉ tiêutốt. Qua đó, tính từ đầu năm đến nay Trung tâm đã thụ lý trên 453 vụ việc tham gia tố tụng hình sự, dân sự, hành chính.... Riêng Trợ giúp viên pháp lý đã trực tiếp tham gia trên 279 vụ việc, bình quân 17,4 vụ/1 Trợ giúp viên pháp lý,số còn lại do Luật sư cộng tác viên thực hiện. Trung tâm có 16 Trợ giúp viên pháp lý thì cả 16 đều đạt chỉ tiêu(trong đó có 7 Trợ giúp viên pháp lý đạt chỉ tiêu tốt, 5 Trợ giúp viên pháp lý đạt chỉ tiêu khá, 4 Trợ giúp viên pháp lý đạt chỉ tiêu). Trợ giúp viên pháp lý cao nhất đã thực hiện được 44 vụ, người cao thứ hai đạt được 33 vụ, riêng Giám đốc Trung tâm thực hiện được 16 vụ việc tham gia tố tụng.
Việc tham gia tố tụng của Trợ giúp viên pháp lý, Luật sư cộng tác viên không chỉ đối với đối tượng thuộc diện được TGPL theo quy định của pháp luật về TGPL mà còn cho cả một số nhóm đối tượng yếu thế trên địa bàn tỉnh đã góp phần tích cực trong việc tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật, tăng cường nâng cao chất lượng tham gia tố tụng của những người tiến hành tố tụng. Góp phần hạn chế oan sai,đảm bảo vụ án nhất là án hình sự được tiến hành từ giai đoạn điều tra, truy tố, xét xử đúng người, đúng tội, đúng pháp luật. Từ những việc làm tích cực có hiệu quả nhiều mặt trong việc tham gia tố tụng của Trợ giúp viên pháp lý đã được các cơ quan tiến hành tố tụng, những người tiến hành tố tụng, lãnh đạo địa phương cũng như nhiều người dân hoan nghênh. Do vậy khi tiếp cận đối tượng trong vụ án hình sự, đều được các cơ quan tiến hành tố tụng các cấp có văn bản hoặc yêu cầu người được TGPL làm đơn yêu cầu Trung tâm cử người tham gia bào chữa hoặc bảo vệ. Bên cạnh đó, cũng đã có một số trường hợp liên quan đến vụ án hình sự, bị can biết mình thuộc diện được TGPL đã làm đơn yêu cầu “nhờ cán bộ” điều tra gửi đến Trung tâm hoặc Chi nhánh cử Trợ giúp viên pháp lý tham gia bào chữa cho mình./.
Hoàng Phương