Khi công lý tìm đến từng phum, sóc
Từ những con đường đất đỏ dẫn vào các phum, sóc xa xôi cho đến phòng xử án - nơi ánh mắt lo âu của người nghèo chạm vào niềm hy vọng, những Trợ giúp viên pháp lý vẫn lặng lẽ đi cùng công lý. Ở họ, không chỉ có kiến thức pháp luật mà còn có một trái tim biết sẻ chia, giúp người dân tộc thiểu số tìm lại niềm tin rằng pháp luật luôn gần gũi và nhân văn.
Hành trình của Chương trình quốc gia đi vào cuộc sống
Thực hiện Chương trình Mục tiêu quốc gia về phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021–2025, Trung tâm Trợ giúp pháp lý (TGPL) nhà nước tỉnh Kiên Giang (nay là An Giang) đã đưa pháp luật đến gần hơn với từng phum, sóc, từng người dân nghèo nơi vùng sâu, vùng xa. Ở đó, mỗi buổi truyền thông, mỗi vụ việc trợ giúp không chỉ giúp người dân hiểu luật, mà còn giúp họ thêm tin vào luật - rằng công lý luôn hiện hữu, bình đẳng và nhân văn.
Những năm qua, Trung tâm đã tham gia bào chữa, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho 283 người dân tộc thiểu số trong các vụ án hình sự, dân sự và hành chính; thực hiện 4 vụ việc đại diện ngoài tố tụng trên địa bàn các xã được thụ hưởng Chương trình.
Song song đó, công tác truyền thông và phổ biến pháp luật được triển khai mạnh mẽ: 35.000 tờ gấp, 40 bảng thông tin TGPL, cùng 26 hội nghị truyền thông, tập huấn tại 26 xã vùng dân tộc thu hút hơn 2.200 lượt người là cán bộ cơ sở, trưởng ấp, hòa giải viên,…tham dự.
Không chỉ dừng lại ở con số, những nỗ lực ấy đã giúp đồng bào Khmer, Hoa, Chăm... cư trú ở vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn hiểu rằng họ có quyền được TGPL miễn phí; rằng Nhà nước luôn đồng hành, không để ai bị bỏ lại phía sau trong hành trình tiếp cận công lý. Và trong hàng trăm vụ việc đã được giải quyết, có những câu chuyện khiến người nghe không khỏi xúc động - nơi pháp luật hòa cùng tình người.
Vụ Kiên Thị Bé L - Khi công lý lắng nghe và sẻ chia
Một buổi chiều tháng 7/2023, trên tuyến Quốc lộ 61 thuộc huyện Gò Quao (Kiên Giang), chiếc xe máy mà Kiên Thị Bé L - người phụ nữ dân tộc Khmer mượn của cha chồng để đi làm thuê đã va chạm với một cháu bé đang băng qua đường.
Tai nạn khiến cháu bé tử vong, còn Bé L bị thương nhẹ. Khi bị khởi tố về tội “Vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ” theo khoản 2 Điều 260 Bộ luật Hình sự, với khung hình phạt từ 3 đến 10 năm tù, người phụ nữ trẻ như sụp đổ hoàn toàn.
Sinh năm 1996, Bé L là trụ cột duy nhất của một gia đình Khmer tại vùng đặc biệt khó khăn ở tỉnh Sóc Trăng (nay là Cần Thơ). Cha mất sớm, mẹ già yếu, bệnh tật liên miên; chồng sức khỏe yếu, hai đứa nhỏ trong nhà - một con ruột, một cháu mồ côi đều cần được nuôi dưỡng. Tai nạn ập đến không chỉ khiến L day dứt vì lỗi lầm, mà còn đẩy gia đình vào cảnh bơ vơ, không biết trông cậy vào đâu.
Trong hoàn cảnh ấy, Trung tâm TGPL nhà nước tỉnh Kiên Giang đã kịp thời cử Trợ giúp viên pháp lý tham gia bào chữa miễn phí cho Bé L. Người trợ giúp đã nghiên cứu kỹ hồ sơ vụ án, xác minh hoàn cảnh, làm đơn và hướng dẫn xác nhận của chính quyền địa phương (Sóc Trăng) về hoàn cảnh và đơn xin miễn án phí.
Tại phiên tòa, người bào chữa không chỉ trình bày những căn cứ pháp lý mà còn nói bằng sự thấu cảm - về một người phụ nữ nông dân nghèo, thật thà, không có ý trốn tránh trách nhiệm, chỉ mong được ở lại để chăm sóc mẹ già và các con.
Phiên tòa hôm ấy thật đặc biệt. Trước khung hình phạt có thể lên đến nhiều năm tù giam, Trợ giúp viên đã dùng lý lẽ và sự nhân văn để thuyết phục Hội đồng xét xử rằng: “Phạt tù Bé L lúc này chẳng khác nào tước đi sinh kế cuối cùng của cả gia đình. Pháp luật cần nghiêm minh, nhưng cũng cần mở ra cánh cửa của sự thứ tha".
Kết quả, Hội đồng xét xử ở cả 2 cấp sơ thẩm và phúc thẩm (do có kháng cáo của gia đình bị hại) chấp nhận quan điểm và đề nghị của người bào chữa, tuyên cho Bé L được hưởng án treo, với lý do “bị cáo có hoàn cảnh đặc biệt, là người dân tộc thiểu số, có nhân thân tốt, thành khẩn, tự nguyện bồi thường một phần thiệt hại và đang trực tiếp nuôi mẹ già yếu cùng con nhỏ”.
Bé L được trở về, tiếp tục lao động để khắc phục hậu quả và nuôi dưỡng gia đình – một bản án thấm đẫm tính nhân văn, khiến cả phòng xử lặng đi vì xúc động.
Vụ đánh bạc ở Bàn Thạch - Bài học thức tỉnh và hành trình cảm hóa
Cũng trong khuôn khổ thực hiện Chương trình, Trung tâm đã kịp thời tham gia bào chữa trong vụ án đánh bạc nhỏ nhưng để lại nhiều suy ngẫm ở vùng quê Bàn Thạch (huyện Giồng Riềng, Kiên Giang).
Đầu năm 2024, tại xã này, hai phụ nữ dân tộc Khmer - L và O bị truy tố về tội “Đánh bạc” vì ghi số đề qua mạng xã hội với số tiền hơn 15 triệu đồng. Cả hai đều có hoàn cảnh khó khăn, đang nuôi con nhỏ và nhận thức pháp luật hạn chế, chỉ nghĩ rằng việc “ghi đề là vô hại”.
Được Trung tâm TGPL nhà nước cử Trợ giúp viên pháp lý tham gia bào chữa miễn phí từ giai đoạn điều tra đến xét xử sơ thẩm, phúc thẩm, hai bị cáo được xem xét lại toàn bộ vụ án.
Người bào chữa chỉ ra các tình tiết giảm nhẹ: tự thú khai ra các lần đánh bạc trước đó, nộp lại tiền thu lợi bất chính, nuôi con nhỏ và khó khăn về kinh tế chưa được áp dụng ở cấp sơ thẩm.
Kết quả, Tòa án phúc thẩm chấp nhận kháng cáo, sửa án sơ thẩm, chuyển hình phạt từ tù giam sang cải tạo không giam giữ mà không khấu trừ thu nhập (L: 18 tháng, O: 12 tháng), miễn án phí cho cả hai.
Một lần nữa, TGPL không chỉ giúp người yếu thế thoát khỏi án tù, mà còn giúp họ nhận ra giá trị của pháp luật - rằng công lý không chỉ trừng phạt mà còn cảm hóa, tái sinh niềm tin.
Lan tỏa công lý đến từng phum sóc
Hai câu chuyện trên là lát cắt nhỏ nhưng sâu sắc trong bức tranh TGPL của tỉnh Kiên Giang - nay là An Giang. Từ những buổi truyền thông ở trụ sở xã, những tờ gấp giản dị đến từng vụ án được bào chữa tận tâm, Trung tâm TGPL nhà nước đã thực sự trở thành người bạn đồng hành của công lý, mang pháp luật đến gần hơn với đời sống đồng bào dân tộc thiểu số.
Ở những nơi xa xôi nhất, nơi người dân vẫn e dè khi nói đến “pháp luật”, những Trợ giúp viên pháp lý vẫn kiên nhẫn ngồi lại, giảng giải từng điều luật, viết từng tờ đơn, lắng nghe từng câu chuyện đời thường. Họ không chỉ bảo vệ quyền lợi hợp pháp, mà còn gieo vào lòng người niềm tin rằng: Pháp luật không chỉ là quy định trên giấy - mà là sự bảo vệ và sẻ chia của Nhà nước dành cho những phận người yếu thế.
Bởi công lý chỉ thật sự có ý nghĩa khi song hành cùng lòng nhân ái - và chính những người làm công tác TGPL đang lặng lẽ thắp sáng ngọn lửa ấy giữa những phum sóc hiền hòa của vùng đất Nam Bộ.
Thực hiện Chương trình Mục tiêu quốc gia về phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021–2025, Trung tâm Trợ giúp pháp lý (TGPL) nhà nước tỉnh Kiên Giang (nay là An Giang) đã đưa pháp luật đến gần hơn với từng phum, sóc, từng người dân nghèo nơi vùng sâu, vùng xa. Ở đó, mỗi buổi truyền thông, mỗi vụ việc trợ giúp không chỉ giúp người dân hiểu luật, mà còn giúp họ thêm tin vào luật - rằng công lý luôn hiện hữu, bình đẳng và nhân văn.
Những năm qua, Trung tâm đã tham gia bào chữa, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho 283 người dân tộc thiểu số trong các vụ án hình sự, dân sự và hành chính; thực hiện 4 vụ việc đại diện ngoài tố tụng trên địa bàn các xã được thụ hưởng Chương trình.
Song song đó, công tác truyền thông và phổ biến pháp luật được triển khai mạnh mẽ: 35.000 tờ gấp, 40 bảng thông tin TGPL, cùng 26 hội nghị truyền thông, tập huấn tại 26 xã vùng dân tộc thu hút hơn 2.200 lượt người là cán bộ cơ sở, trưởng ấp, hòa giải viên,…tham dự.
Không chỉ dừng lại ở con số, những nỗ lực ấy đã giúp đồng bào Khmer, Hoa, Chăm... cư trú ở vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn hiểu rằng họ có quyền được TGPL miễn phí; rằng Nhà nước luôn đồng hành, không để ai bị bỏ lại phía sau trong hành trình tiếp cận công lý. Và trong hàng trăm vụ việc đã được giải quyết, có những câu chuyện khiến người nghe không khỏi xúc động - nơi pháp luật hòa cùng tình người.
Vụ Kiên Thị Bé L - Khi công lý lắng nghe và sẻ chia
Một buổi chiều tháng 7/2023, trên tuyến Quốc lộ 61 thuộc huyện Gò Quao (Kiên Giang), chiếc xe máy mà Kiên Thị Bé L - người phụ nữ dân tộc Khmer mượn của cha chồng để đi làm thuê đã va chạm với một cháu bé đang băng qua đường.
Tai nạn khiến cháu bé tử vong, còn Bé L bị thương nhẹ. Khi bị khởi tố về tội “Vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ” theo khoản 2 Điều 260 Bộ luật Hình sự, với khung hình phạt từ 3 đến 10 năm tù, người phụ nữ trẻ như sụp đổ hoàn toàn.
Sinh năm 1996, Bé L là trụ cột duy nhất của một gia đình Khmer tại vùng đặc biệt khó khăn ở tỉnh Sóc Trăng (nay là Cần Thơ). Cha mất sớm, mẹ già yếu, bệnh tật liên miên; chồng sức khỏe yếu, hai đứa nhỏ trong nhà - một con ruột, một cháu mồ côi đều cần được nuôi dưỡng. Tai nạn ập đến không chỉ khiến L day dứt vì lỗi lầm, mà còn đẩy gia đình vào cảnh bơ vơ, không biết trông cậy vào đâu.
Trong hoàn cảnh ấy, Trung tâm TGPL nhà nước tỉnh Kiên Giang đã kịp thời cử Trợ giúp viên pháp lý tham gia bào chữa miễn phí cho Bé L. Người trợ giúp đã nghiên cứu kỹ hồ sơ vụ án, xác minh hoàn cảnh, làm đơn và hướng dẫn xác nhận của chính quyền địa phương (Sóc Trăng) về hoàn cảnh và đơn xin miễn án phí.
Tại phiên tòa, người bào chữa không chỉ trình bày những căn cứ pháp lý mà còn nói bằng sự thấu cảm - về một người phụ nữ nông dân nghèo, thật thà, không có ý trốn tránh trách nhiệm, chỉ mong được ở lại để chăm sóc mẹ già và các con.
Phiên tòa hôm ấy thật đặc biệt. Trước khung hình phạt có thể lên đến nhiều năm tù giam, Trợ giúp viên đã dùng lý lẽ và sự nhân văn để thuyết phục Hội đồng xét xử rằng: “Phạt tù Bé L lúc này chẳng khác nào tước đi sinh kế cuối cùng của cả gia đình. Pháp luật cần nghiêm minh, nhưng cũng cần mở ra cánh cửa của sự thứ tha".
Kết quả, Hội đồng xét xử ở cả 2 cấp sơ thẩm và phúc thẩm (do có kháng cáo của gia đình bị hại) chấp nhận quan điểm và đề nghị của người bào chữa, tuyên cho Bé L được hưởng án treo, với lý do “bị cáo có hoàn cảnh đặc biệt, là người dân tộc thiểu số, có nhân thân tốt, thành khẩn, tự nguyện bồi thường một phần thiệt hại và đang trực tiếp nuôi mẹ già yếu cùng con nhỏ”.
Bé L được trở về, tiếp tục lao động để khắc phục hậu quả và nuôi dưỡng gia đình – một bản án thấm đẫm tính nhân văn, khiến cả phòng xử lặng đi vì xúc động.
Vụ đánh bạc ở Bàn Thạch - Bài học thức tỉnh và hành trình cảm hóa
Cũng trong khuôn khổ thực hiện Chương trình, Trung tâm đã kịp thời tham gia bào chữa trong vụ án đánh bạc nhỏ nhưng để lại nhiều suy ngẫm ở vùng quê Bàn Thạch (huyện Giồng Riềng, Kiên Giang).
Đầu năm 2024, tại xã này, hai phụ nữ dân tộc Khmer - L và O bị truy tố về tội “Đánh bạc” vì ghi số đề qua mạng xã hội với số tiền hơn 15 triệu đồng. Cả hai đều có hoàn cảnh khó khăn, đang nuôi con nhỏ và nhận thức pháp luật hạn chế, chỉ nghĩ rằng việc “ghi đề là vô hại”.
Được Trung tâm TGPL nhà nước cử Trợ giúp viên pháp lý tham gia bào chữa miễn phí từ giai đoạn điều tra đến xét xử sơ thẩm, phúc thẩm, hai bị cáo được xem xét lại toàn bộ vụ án.
Người bào chữa chỉ ra các tình tiết giảm nhẹ: tự thú khai ra các lần đánh bạc trước đó, nộp lại tiền thu lợi bất chính, nuôi con nhỏ và khó khăn về kinh tế chưa được áp dụng ở cấp sơ thẩm.
Kết quả, Tòa án phúc thẩm chấp nhận kháng cáo, sửa án sơ thẩm, chuyển hình phạt từ tù giam sang cải tạo không giam giữ mà không khấu trừ thu nhập (L: 18 tháng, O: 12 tháng), miễn án phí cho cả hai.
Một lần nữa, TGPL không chỉ giúp người yếu thế thoát khỏi án tù, mà còn giúp họ nhận ra giá trị của pháp luật - rằng công lý không chỉ trừng phạt mà còn cảm hóa, tái sinh niềm tin.
Lan tỏa công lý đến từng phum sóc
Hai câu chuyện trên là lát cắt nhỏ nhưng sâu sắc trong bức tranh TGPL của tỉnh Kiên Giang - nay là An Giang. Từ những buổi truyền thông ở trụ sở xã, những tờ gấp giản dị đến từng vụ án được bào chữa tận tâm, Trung tâm TGPL nhà nước đã thực sự trở thành người bạn đồng hành của công lý, mang pháp luật đến gần hơn với đời sống đồng bào dân tộc thiểu số.
Ở những nơi xa xôi nhất, nơi người dân vẫn e dè khi nói đến “pháp luật”, những Trợ giúp viên pháp lý vẫn kiên nhẫn ngồi lại, giảng giải từng điều luật, viết từng tờ đơn, lắng nghe từng câu chuyện đời thường. Họ không chỉ bảo vệ quyền lợi hợp pháp, mà còn gieo vào lòng người niềm tin rằng: Pháp luật không chỉ là quy định trên giấy - mà là sự bảo vệ và sẻ chia của Nhà nước dành cho những phận người yếu thế.
Bởi công lý chỉ thật sự có ý nghĩa khi song hành cùng lòng nhân ái - và chính những người làm công tác TGPL đang lặng lẽ thắp sáng ngọn lửa ấy giữa những phum sóc hiền hòa của vùng đất Nam Bộ.
Định Giang
