Trợ giúp pháp lý Lai Châu: 20 năm thành lập và phát triển

Trải qua 20 năm thành lập và phát triển, Trung tâm đã đảm bảo thực hiện hiệu quả chính sách trợ giúp pháp lý (TGPL) cho người nghèo, người dân tộc thiểu số, trẻ em và các đối tượng chính sách trên địa bàn tỉnh Lai Châu. Trung tâm đã không ngừng nâng cao chất lượng dịch vụ, mở rộng phạm vi hoạt động, trong đó chú trọng đến việc TGPL người dân ở các địa bàn vùng sâu, vùng xa, khu vực biên giới. Những ngày đầu mới thành lập, Trung tâm gặp không ít khó khăn, thách thức. Đội ngũ cán bộ còn mỏng, chỉ có 03 biên chế (02 chuyên viên, 01 kế toán), Lãnh đạo Trung tâm (Giám đốc Trung tâm) do Phó Giám đốc Sở Tư pháp kiêm nhiệm. Thời điểm đó, Luật Trợ giúp pháp lý năm 2006 chưa có hiệu lực, Trung tâm chưa có đội ngũ cộng tác viên, chưa thành lập các Câu lạc bộ trợ giúp pháp lý. Nguồn kinh phí dành cho hoạt động chuyên môn, nghiệp vụ còn hạn chế, trong khi số lượng người có nhu cầu TGPL trên địa bàn tỉnh tương đối lớn, đặc biệt là người nghèo, người dân tộc thiểu số cư trú tại các vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn. Bên cạnh đó, điều kiện giao thông đi lại cũng rất khó khăn, ảnh hưởng không nhỏ đến việc tiếp cận và cung cấp dịch vụ TGPL cho người dân.
Sau 20 năm thành lập và phát triển bộ máy tổ chức của Trung tâm đã được củng cố và kiện toàn qua từng giai đoạn. Trong giai đoạn từ năm 2007 đến năm 2017, Trung tâm đã tập trung xây dựng và phát triển mạng lưới cộng tác viên TGPL với 86 người; đồng thời hướng dẫn cấp xã, phường, thị trấn thành lập được 102 Câu lạc bộ TGPL tại cơ sở, đặc biệt chú trọng đến các xã thuộc vùng đặc biệt khó khăn và khu vực biên giới. Hiện nay, Trung tâm có 09 biên chế, gồm: Giám đốc, 01 Phó Giám đốc là Trợ giúp viên pháp lý đã công tác liên tục từ khi Trung tâm được thành lập đến nay, 02 Trợ giúp viên pháp lý, 03 cán bộ hỗ trợ nghiệp vụ 01 kế toán và 05 luật sư ký hợp đồng thực hiện TGPL với Trung tâm. Với sự đoàn kết, đồng lòng, tập thể Lãnh đạo, Trợ giúp viên pháp lý và viên chức Trung tâm đã nỗ lực vượt qua mọi khó khăn, hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao. Tinh thần trách nhiệm, sự tận tụy và tâm huyết với nghề của các Lãnh đạo Trung tâm thể hiện qua việc trực tiếp tham gia chuyên môn, tích cực đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ cho các trợ giúp viên pháp lý và viên chức khác, góp phần nâng cao chất lượng TGPL trên địa bàn tỉnh.
Bên cạnh đó, được sự quan tâm chỉ đạo sát sao của Sở Tư pháp và sự hướng dẫn về chuyên môn, nghiệp vụ của Cục Trợ giúp pháp lý (nay là Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý - Bộ Tư pháp), Trung tâm đã không ngừng nâng cao chất lượng phục vụ người dân, đáp ứng 100% yêu cầu TGPL hợp pháp của người được TGPL. Từ khi thành lập đến nay, Trung tâm đã thụ lý, giải quyết 8.282 vụ việc TGPL, hỗ trợ tương ứng 8.282 lượt người. Trong đó, 4.027 vụ việc được thực hiện thông qua hình thức tham gia tố tụng chiếm 48,6% tổng số vụ việc Trung tâm thực hiện; các vụ việc còn lại được giải quyết bằng hình thức tư vấn pháp luật, đại diện ngoài tố tụng và các hình thức TGPL khác theo quy định. Việc người dân được tiếp cận dịch vụ pháp lý miễn phí đã góp phần nâng cao nhận thức pháp luật, giảm thiểu tranh chấp, khiếu kiện, đặc biệt là hạn chế đơn thư vượt cấp, đồng thời làm giảm tình trạng khiếu nại kéo dài, phức tạp. Qua đó, niềm tin của người dân vào pháp luật và các cơ quan công quyền ngày càng được củng cố, góp phần quan trọng vào việc giữ gìn an ninh trật tự, ổn định chính trị - xã hội ở địa phương, nhất là tại các xã khu vực biên giới, vùng sâu, vùng xa.
Trong 20 năm hình thành và phát triển ngoài việc triển khai nghiêm túc, hiệu quả các quy định của Luật Trợ giúp pháp lý (năm 2006, năm 2017) và các văn bản hướng dẫn thi hành, Trung tâm còn thực hiện hiệu quả nhiều Đề án, Chương trình và Chiến lược quan trọng của Chính phủ nhằm nâng cao năng lực hoạt động cũng như mở rộng phạm vi tiếp cận dịch vụ pháp lý cho người dân. Tiêu biểu như: Quyết định số 52/2010/QĐ-TTg, Quyết định số 59/2012/QĐ-TTg, Quyết định số 678/QĐ-TTg, Quyết định số 749/QĐ-TTg, Quyết định số 32/2016/QĐ-TTg và Quyết định số 1719/QĐ-TTg, đều là những chính sách có ý nghĩa sâu rộng, tạo hành lang pháp lý và nguồn lực hỗ trợ thiết thực cho công tác TGPL, nhất là ở các huyện nghèo, xã đặc biệt khó khăn, vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Các chính sách này đã góp phần nâng cao nhận thức của người dân về quyền được TGPL, tăng cường năng lực triển khai cho đội ngũ trợ giúp viên pháp lý. Thực tế triển khai tại Lai Châu cho thấy, các văn bản và chính sách lớn không chỉ định hướng chiến lược, mà còn là đòn bẩy quan trọng thúc đẩy phát triển đồng bộ hệ thống TGPL từ trung ương đến tỉnh và cơ sở, góp phần thực hiện hiệu quả chính sách an sinh xã hội, đảm bảo quyền tiếp cận công lý cho người nghèo và các đối tượng yếu thế.
Trong công tác truyền thông, Trung tâm đã tích cực đẩy mạnh tuyên truyền đến cơ sở bằng nhiều hình thức đa dạng, phù hợp với điều kiện thực tế của từng dân tộc tại địa phương. Các hoạt động truyền thông bao gồm: tổ chức hội nghị, tập huấn; thực hiện TGPL lưu động; hướng dẫn tổ chức sinh hoạt Câu lạc bộ TGPL; phát tin, bài tuyên truyền bằng nhiều ngôn ngữ; cung cấp bảng thông tin về TGPL cho các cơ quan tiến hành tố tụng, chính quyền cơ sở và 13 Đồn Biên phòng trên địa bàn tỉnh; viết và đăng tải các bài viết trên các phương tiện thông tin đại chúng. Riêng các hoạt động hội nghị, tập huấn, TGPL lưu động,... đã thu hút trên 100.000 lượt người tham dự. Nhìn chung, công tác truyền thông về TGPL đã được triển khai đồng bộ, hiệu quả với nhiều hình thức phong phú, phù hợp với đặc thù vùng miền. Các hoạt động truyền thông đã góp phần quan trọng trong việc nâng cao nhận thức pháp luật cho người dân, đặc biệt là đồng bào dân tộc thiểu số, người nghèo và các đối tượng yếu thế. Thông qua việc truyền tải thông tin một cách dễ hiểu, gần gũi và kịp thời, người dân ngày càng hiểu rõ hơn về quyền được TGPL cũng như cách thức tiếp cận dịch vụ TGPL miễn phí.