Quảng Bình: Trợ giúp pháp lý cho người chưa thành niên phạm tội
Theo hồ sơ vụ án, vào tối ngày 27/12/2023, L.Q.A sinh ngày 20/12/2006 (tính đến ngày thực hiện hành vi là 17 tuổi 08 ngày), Đ.H.T, N.M.Q, M.T.T.H và P.T.B đang ngồi ăn nhậu tại quán “Anh Bờm” ở thôn Vĩnh Phú, xã Quảng Hòa, thị xã Ba Đồn, tỉnh Quảng Bình thì L.Q.A nghe H.M.Q điện thoại qua ứng dụng Messenger cho chị B về việc Q sẽ đến đón chị H và chị B về. Do chị H là người yêu của mình nên L.Q.A bức xúc và nảy sinh ý định đánh H.M.Q để dằn mặt. L.Q.A rủ và cùng H.S.D dùng dao chém nhiều lần vào người anh H.M.Q. H.S.D dùng thắt lưng đánh vào đầu của H.M.Q gây vết thương phần mềm đỉnh phải để lại sẹo kích thước 1,2cm x0,1cm, mờ mỏng, tỉ lệ tổn thương cơ thể do thương tích gây nên là 01%; Vết thương thành bên ngực trái thấu ngực - bụng, gãy cung bên các xương sườn 9, 10 bên trái, rách nhu mô phổi, tràn khí khoang màng phổi trái, rách nhu mô lách, đã được phâu thuật mở rộng vết thương, điều trị bảo tồn lách, vết thương để lại sẹo kích thước 6,5cm x 0,4cm; sẹo dẫn lưu ở gian sườn 4-5 đường lách giữa trái kích thước 2,4cm x 1,5cm, tỉ lệ tổn thương cơ thể do thương tích gây nên là 18%; Vết thương phần mềm vùng lưng phải để lại sẹo, kích thước 4,5cm x 0,4cm, tỉ lệ tổn thương cơ thể gây nên là 02%; Vết thương ngang đốt sống thắt lưng 1, rạn xương bờ trên mỏng gai đốt sống thắt lưng 1, vết thương để lại sẹo 7,7cm x 0,6cm, tỉ lệ tổn thương cơ thể do thương tích gây nên là 04%. Tổng tỉ lệ tổn thương trên cơ thể của người bị hại H.M.Q là 25%. Hành vi của L.Q.A sau đó đã bị Cơ quan Cảnh sát điều tra, Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Quảng Bình khởi tố, truy tố về tội danh “Giết người” theo khoản 1 Điều 123 của Bộ luật Hình sự.
Trong vụ án này, Trung tâm Trợ giúp pháp lý Nhà nước tỉnh Quảng Bình đã cử Trợ giúp pháp lý bào chữa miễn phí cho bị cáo L.Q.A. Tại phiên tòa, Kiểm sát viên giữ quyền công tố vẫn giữ nguyên quyết định truy tố bị cáo L.Q.A về tội “Giết người” với tình tiết định khung là “có tính chất côn đồ” và đề nghị Hội đồng xét xử áp dụng điểm n khoản 1 Điều 123 xử phạt bị cáo về tội danh “Giết người”.
Trong phiên xét xử, Trợ giúp viên pháp lý đã chuẩn bị luận cứ bào chữa công phu, sát với tình hình thực tế vụ án và có những lập luận sắc bén. Theo đó, Trợ giúp viên pháp lý cho rằng hành vi của L.Q.A là vi phạm pháp luật, tuy nhiên không đồng tình với Cáo trạng số 429/CT-VKS-P2 ngày 25/10/2024 của Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Quảng Bình và ý kiến đại diện Viện kiểm sát nhân dân tại phiên tòa về việc truy tố bị cáo L.Q.A về tội danh “Giết người: bởi các lẽ: Ngày 28/12/2023 bị cáo L.Q.A dùng dao và dây thắt lưng đánh nhiều lần vào cơ thể bị hại H.M.Q gây thương tích 25%. Khi thực hiện hành vi đánh bị hại, bị cáo là người chưa thành niên (mới 17 tuổi 08 ngày). Về mặt chủ quan, bị cáo A không cố ý giết chết bị hại thể hiện ở việc bị cáo A rủ bị cáo D đánh để dằn mặt bị hại, giữa bị cáo và bị hại không có mâu thuẫn, chỉ ghen tuông khi bị cáo biết bị hại đến đón bạn gái; khi bị cáo đánh bị hại thì bị hại không bỏ chạy mà ghập người xuống (úp mặt xuống xe máy) làm lộ phần lưng, do đó các vết thương do bị cáo gây ra đều ở vùng lưng bị hại, bị cáo không có ý thức đâm, đánh vào vùng trọng yếu cơ thể bị hại và bị hại không tử vong mà chỉ bị thương tích 25%. Trong trường hợp này theo quan điểm của Trợ giúp viên pháp lý là hậu quả đến đâu thì bị cáo phải chịu trách nhiệm hình sự đến đó. Do đó, quan điểm của Trợ giúp viên pháp lý thì hành vi của bị cáo L.Q.A không phạm tội “Giết người” mà chỉ cấu thành tội danh “Cố ý gây thương tích” nên đề nghị Hội đồng xét xử áp dụng khoản 2 Điều 298 Bộ luật tố tụng Hình sự năm 2015 chuyển tội danh cho bị cáo L.Q.A từ tội “Giết người” theo khoản 1 Điều 123 (có khung hình phạt từ 12 năm đến 20 năm, chung thân hoặc tử hình) sang tội danh “Cố ý gây thương tích” theo khoản 2 Điều 134 của BLHS 2015 (có khung hình phạt từ 02 năm đến 06 năm). Nội dung luận cứ của Trợ giúp viên pháp lý đưa ra nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho bị cáo cũng như nhằm đảm bảo yếu tố công bằng, khách quan, đồng thời đảm bảo tính nghiêm minh của pháp luật. Những luận cứ này đã được Hội đồng xét xử đồng thuận. Từ luận cứ bào chữa nêu trên, cũng như đưa ra những tình tiết giảm nhẹ cho bị cáo, tại bản án sơ thẩm số 16/2025/HS-ST ngày 24/02/2024, TAND tỉnh Quảng Bình đã tuyên bố bị cáo L.Q.A không phạm tội “Giết người” theo quy định tại điểm n khoản 1 Điều 123; xử phạt bị cáo L.Q.A 05 năm tù về tội “Cố ý gây thương tích” theo khoản 2 Điều 134 của Bộ luật Hình sự.
Đây là một số vụ việc điển hình trong số nhiều vụ việc do Trợ giúp viên pháp lý thực hiện thành công để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho người dưới 18 tuổi. Thông qua vụ việc trên có thể thấy rằng trợ giúp pháp lý cho đối tượng là người chưa thành niên là nhiệm vụ khó khăn, ở độ tuổi này có sự phát triển nhanh chóng về thể chất nhưng về tâm sinh lý có những bất ổn, thậm chí nổi loạn, thiếu kỹ năng kiểm soát cảm xúc dẫn đến thực hiện những hành vi có tính chất bột phát, thiếu sự điều khiển của lý trí, có thể dẫn đến hành vi phạm tội. Trợ giúp pháp lý cho người chưa thành niên đòi hỏi vừa đảm bảo tính nhân văn, vừa phải đảm bảo sự nghiêm minh của pháp luật và kỹ năng tố tụng cho các đối tượng đặc thù này. Trong thời gian tới, thiết nghĩ cần tiếp tục thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ theo quy định của Luật Trợ giúp pháp lý, đồng thời tăng cường tổ chức các hội nghị tập huấn cho Trợ giúp viên pháp lý nhằm nâng cao nghiệp vụ, kỹ năng tham gia tố tụng, tạo điều kiện thuận lợi trong việc bào chữa, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho người hưởng chính sách trợ giúp pháp lý một cách tốt nhất đặc biệt là người chưa thành niên phạm tội.
Phan Trọng Hùng - Trung tâm Trợ giúp pháp lý nhà nước tỉnh Quảng Bình
