Điều kiện được trợ giúp pháp lý tại Bang Sourth Australia

Ủy ban dịch vụ Pháp lý Bang Sourth Australia (legal services commission of  SA)[1] được thành lập 1977  để điều phối các chương trình trợ giúp pháp lý cho những người không có khả năng chi trả các dịch vụ pháp lý có thu phí như tư vấn pháp luật, giáo dục cộng đồng và đại diện pháp lý[2]  nhằm bảo đảm quyền bình đẳng của tất cả công dân trong việc tiếp cận công lý tại bang Sourth Australia.

 Điểm C, khoản 1, điều 10, Đạo luật về Uỷ ban dịch vụ Pháp lý 1977 quy định ủy ban có nhiệm vụ xác định điều kiện được nhận khoản tài trợ từ trợ giúp pháp lý[3]. Trên cơ sở đó, Ủy ban dịch vụ pháp lý đã xác định 04 tiêu chí để được cấp trợ giúp pháp lý bao gồm: Xác minh tài sản/thu nhập của người nộp đơn (Means Test), Kiểm tra, đánh giá ưu điểm của vụ việc (Merit Test), Tuân thủ hướng dẫn chung về trợ giúp pháp lý (Guidelines), vụ việc được giải quyết tại Bang Sourth Australia (Forums Test).

        1.  Xác định tài sản/thu nhập người nộp đơn (Means Test )

        Ủy ban dịch vụ pháp lý (gọi tắt là ủy ban) xem xét, xác định một người đủ điều kiện nhận khoản tài trợ từ trợ giúp pháp lý dựa trên những điều kiện sau:  

• Thu nhập
• Tài sản
• Hoạt động thương mại

 Mục đích của hoạt động này nhằm xác định khoản đóng góp ban đầu mà người nộp đơn phải thực hiện. Trên cơ sở xác định thu nhập, tài sản, nếu khoản đóng góp của người nộp đơn lớn hơn khoản tài trợ từ trợ giúp pháp lý thì yêu cầu của người nộp đơn bị từ chối. Trường hợp khác, khi đơn yêu cầu bị từ chối vì người nộp đơn được xác định có thể chi trả một phần đáng kể cho các dịch vụ pháp lý thì người nộp đơn sẽ nhận được văn bản ghi rõ số tiền mà Ủy ban đã xác định họ có thể chi trả cho các dịch vụ pháp lý. Khi đó, người có yêu cầu trợ giúp pháp lý sẽ không nhận được khoản tài trợ tại thời điểm này và người nộp đơn phải chi trả các chi phí cho dịch vụ pháp lý mà các Luật sư cung cấp. Tuy nhiên, nếu vụ việc tiếp tục được thực hiện và chi phí chi trả cho các dịch vụ pháp lý liên quan đến vụ việc đó đã sử dụng hết nguồn tài chính mà Uỷ ban đã xác định trước đó và không có các nguồn tài trợ bổ sung khác thì người yêu cầu trợ giúp pháp lý có thể nộp đơn lại để được tài trợ từ Trợ giúp pháp lý từ thời điểm này. Khi đó, Ủy ban có trách nhiệm đánh giá đơn yêu cầu của người nộp đơn theo quy trình thông thường. Phương pháp xác định thu nhập, tài sản của người nộp đơn cụ thể như sau:

        1.1.Thu nhập

        Người có nhu cầu trợ giúp pháp lý phải cung cấp đầy đủ các thông tin về tình hình tài chính của mình và bất kỳ những người nào có liên quan. Nếu người có nhu cầu trợ giúp pháp lý cung cấp sai thông tin về tình hình tài chính thì ủy ban dịch vụ pháp lý có thể chấm dứt việc trợ giúp pháp lý. Theo Khoản 1, Điều 21, Đạo luật về Ủy ban dịch vụ pháp lý 1977 quy định một người nộp đơn với ý định lừa dối để nhận tài trợ từ trợ giúp pháp lý bị coi là phạm tội, mức phạt tối đa là 750 Đô la [4]. Trong trường hợp, Uỷ ban đã thanh toán khoản tài trợ cho một người đã bị kết án về tội mà sau đó có chứng cứ phát hiện người nộp đơn vi phạm khoản 1 điều 21, thì Ủy ban sẽ thu hồi khoản tài trợ đã thanh toán trước đó (Khoản 2, điều 21)[5].

        Người có nhu cầu trợ giúp pháp lý phải cung cấp cho Ủy ban dịch vụ pháp lý các tài liệu chứng minh thu nhập và tài sản cá nhân kèm theo đơn xin trợ giúp pháp lý. Tài liệu đó, có thể là bản sao các phiếu thanh toán trong 04 tuần gần với thời điểm nộp đơn yêu cầu trợ giúp pháp lý; giấy xác nhận lương từ doanh nghiệp của người nộp đơn; hoặc tờ khai thuế thuế thu nhập cá nhân… . Đồng thời, Ủy ban cũng phải xem xét các bản sao báo cáo ngân hàng hoặc sổ tiết kiệm cho thấy số dư của  hai tháng gần nhất trong tất cả các tài khoản của người nộp đơn.

          Sau khi tiếp nhận đầy đủ các tài liệu của người nộp đơn, Ủy ban dịch vụ pháp lý sẽ tiến hành xác định thu nhập của người nộp đơn dựa trên công thức sau: 

         Trong đó: (1) Tổng thu nhập của người nộp đơn và bất kỳ người nào có liên quan đến tài chính được xác định từ các nguồn:

• Lương hưu, trợ cấp xã hội;
• Thu nhập từ làm thêm giờ, tăng ca;
• Tiền bản quyền, Li-xăng hoặc các khoản thu nhập khác từ quyền sở hữu trí tuệ;  
• Các khoản thu định kỳ như cổ tức, tiền lãi, các khoản nợ;
• Thu nhập từ việc cho thuê tài sản;
• Các khoản thanh toán một lần như (bao gồm tiền được bồi thường hoặc các khoản thanh toán bảo hiểm khác), tiền hưu bổng, tiền lãi hàng năm;
• Khoản tiền hỗ trợ cấp dưỡng nuôi con một lần hoặc cấp dưỡng vợ / chồng mà người nộp đơn nhận được.

       (2) Các khoản khấu trừ nhất định bao gồm:

• Thuế thu nhập;
• Medicare levy[7];
• Chi phí thuê nhà ở của người nộp đơn hoặc người có liên quan đến tài chính (Khoản khấu trừ cho nhà ở được xác định theo giá thuê trung bình của căn hộ hai phòng ngủ Adelaide);
• Chi phí sử dụng nước sinh hoạt đối với người nộp đơn hoặc người có liên quan đến tài chính;
• Chi phí chăm sóc trẻ em của người nộp đơn hoặc một người có liên quan đến tài chính (Khoản khấu trừ chi phí chăm sóc trẻ em được xác định theo số liệu cứu trợ chăm sóc trẻ em do Bộ Y tế và Dịch vụ Cộng đồng Liên bang(The Commonwealth Department of Health and Community Services) quy định, tối đa 50 giờ mỗi tuần);
• Chi phí giảm trừ gia cảnh đối với người phụ thuộc;
• Các khoản chi phí hỗ trợ trẻ em không sống cùng với người nộp đơn;

   1.2.Tài sản

         Tài sản của người nộp đơn và bất kỳ người nào có liên quan đến tài chính đều phải được cung cấp trung thưc và đầy đủ, tương tự như thông tin về thu nhập được quy định tại điều 21, Đạo luật về Uỷ ban dịch vụ pháp lý 1977. Tài sản của người nộp đơn yêu cầu trợ giúp pháp lý được xác định bằng cách tính giá trị tài sản của chủ sở hữu trong tất cả các tài sản (trừ tài sản bị loại trừ).

          Tài sản bị loại trừ bao gồm:

• Nội thất gia đình, quần áo;
• Công cụ lao động hàng ngày;
• Vốn chủ sở hữu trong một phương tiện xe cơ giới;
• Giá trị bất động sản nơi sinh sống của ở nơi người nộp đơn hoặc người có liên quan, bất kể loại hình nhà ở, tối đa dựa trên giá trị trung bình của một ngôi nhà tại thành phố Adelaide, và bao gồm cả đất được xây dựng trong đó người nộp đơn hoặc người có liên quan đến tài chính có ý định sinh sống;
• Vốn chủ sở hữu trong một trang trại hoặc doanh nghiệp là nguồn thu nhập chính.

   1.3. Hoạt động thương mại

        Hoạt động thương mại của người nộp đơn và bất kỳ người nào có liên quan đến tài chính có thể được tính đến khi xác định người nộp đơn có đáp ứng điều kiện về thu nhập, tài sản hay không. Thông qua, hoạt động thương mại của người nộp đơn và người có liên quan đến tài chính, Ủy ban  nhận thấy người nộp đơn hoặc người có liên quan đến tài chính có thể chi trả các chi phí cho người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình thì đơn xin trợ giúp pháp lý có thể bị từ chối.

       2. Kiểm tra, đánh giá ưu điểm của vụ việc trợ giúp pháp lý(Merit test)

       Khoản tài trợ từ trợ giúp pháp lý sẽ chỉ được cấp cho một vụ việc có khả năng giải quyết một cách hiệu quả trừ khi vụ việc đó là một vụ án hình sự nghiêm trọng được tiến hành xét xử tại Tòa án tối cao của tiểu bang và vùng lãnh thổ.

        Theo đó, vụ việc trợ giúp pháp lý được giải quyết một cách hiệu quả phải tạo ra lợi ích thực sự cho người được trợ giúp pháp lý. Nếu chi phí của vụ việc cần giải quyết lớn hơn lợi ích đem lại cho người có yêu cầu trợ giúp pháp lý hay trường hợp người nộp đơn muốn khởi kiện yêu cầu bồi thường thiệt hại, nhưng bị đơn sẽ không thể bồi thường thiệt hại theo yêu cầu của nguyên đơn…thì yêu cầu của người nộp đơn sẽ không được đáp ứng khoản tài trợ từ trợ giúp pháp lý.

         Mục đích của điều kiện (Merit Test) này hướng tới việc sử dụng hiệu quả nguồn quỹ dịch vụ pháp lý[8], bảo đảm đúng đối tượng và đúng mục đích. Theo đó, những tranh chấp liên quan đến hoạt động kinh doanh, thượng mại như mua bán cổ phần; chia, tách, sáp nhập doanh nghiệp; phá sản hoặc tranh chấp phát sinh từ đấu thầu, đấu giá, quảng cáo, nhượng quyền thương mại; trung gian thương mại (đại lý, môi giới)….sẽ không được cấp khoản tài trợ từ Qũy dịch vụ pháp lý.  Các khoản tài trợ này cũng không được cấp đối với những tranh chấp dân sự có tính chất đơn giản như lối đi chung, hàng rào, cây cối, tiếng ồn, bãi đậu xe hoặc trong các vụ việc mà mục đích của người nộp đơn chỉ đơn thuần là trì hoãn, trốn tránh việc thực hiện nghĩa vụ dân sự…hoặc những chấn thương do vi phạm an toàn giao thông, chấn thương trong công việc mà nguyên nhân xuất phát từ chính sự sơ suất của người nộp đơn yêu cầu trợ giúp pháp lý.

           3. Tuân thủ hướng dẫn chung về trợ giúp pháp lý.

           3.1.  Đối tượng được trợ giúp pháp lý

           Theo quy định tại Điều 5, Mục 1, Đạo luật về Ủy ban dịch vụ pháp lý 1977, khoản Tài trợ từ trợ giúp pháp lý chỉ được cấp cho một thể nhân[9].

            3.2. Tài trợ từ trợ giúp pháp lý thường sẽ không được cấp trong trường hợp có một số nguồn tài trợ khác; vụ việc có thể được giải quyết bởi cơ quan hoặc dịch vụ pháp lý khác; Người nộp đơn tự đại diện cho quyền và hợp pháp của mình.

       -  Nguồn tài trợ khác

         Tài trợ từ trợ giúp pháp lý sẽ không được cấp trong trường hợp  người nộp đơn có thể nhận được khoản bồi thường thiệt hại từ vụ án; hoặc vụ việc liên quan đến đấu giá, thanh lý một tài sản có giá trị và số tiền thu được có thể chi trả cho việc thực hiện các dịch vụ pháp lý pháp lý cần thiết trong vụ án….

        -  Vụ việc có thể được giải quyết bởi cơ quan hoặc dịch vụ pháp lý khác

         Uỷ ban dịch vụ pháp lý không cung cấp khoản tài trợ từ Trợ giúp pháp lý nếu vụ việc đó được giải quyết bởi một cơ quan hoặc dịch vụ pháp lý khác như: Bộ Giáo dục và Phát triển Trẻ em(The Department for Education and Child Development); Tổ chức công đoàn (Trade Union); Ủy ban Nhân quyền và Cơ hội bình đẳng (Human Rights and Equal Opportunity Commission)[10]; Thanh tra cảnh sát(The Police Ombudsman); Thanh tra viên Công nghiệp Viễn thông(The Telecommunications Industry Ombudsman); Dịch vụ Thanh tra Tài chính(The Financial Ombudsman Service )[11]; Trung tâm pháp lý cộng đồng (The Community Legal Centres)….

          Thực tiễn cho thấy, tại Bang Sourth Australia những vụ việc dân sự có tính chất đơn giản thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa giải quyết các vụ việc dân sự nhỏ (Small-Claims Court/ Small-Debts Court), người nộp đơn có yêu cầu có thể được tư vấn trực tiếp thông qua Dịch vụ tư vấn pháp lý miễn phí của Uỷ ban. Trong các vụ việc ly hôn, đơn xin ly hôn đã được đăng tải trên Cổng thông tin  điện tử của Tòa án Liên bang, người có nhu cầu trợ giúp pháp lý có thể tự hoàn thành mẫu đơn theo hướng dẫn trên Cổng thông tin. Tuy nhiên, trong một số trường hợp đặc biệt, người có yêu cầu vẫn có thể được trợ giúp pháp lý như Vụ việc ly hôn quá phức tạp hoặc người nộp đơn gặp khó khăn về ngôn ngữ. Đối với các quyết định khiếu nại  luật sư, người nộp đơn xin tài trợ trước hết phải được chuyển đến Ủy ban nghề nghiệp pháp lý(Legal Profession Conduct Commission) để xử lý. Hoặc khiếu nại chống lại cảnh sát thì ban đầu, người nộp đơn nên chuyển đến Văn phòng Liêm chính (The Office for Public Integrity) để điều tra.

         - Người nộp đơn tự đại diện cho quyền và lợi ích hợp pháp của mình

        Tài trợ từ trợ giúp pháp lý sẽ không được cấp nếu trường hợp người nộp đơn tự đại diện cho quyền và lợi ích hợp pháp của mình.

        Trong một số trường hợp đặc biệt, việc áp dụng các nguyên tắc trên có một số ngoại lệ như vụ việc đó liên quan trực tiếp đến khả năng sinh kế và lợi ích thiết thực của người nộp đơn; sức khỏe cũng như khả năng giao tiếp tiếng Anh hạn chế của người nộp đơn.

          3.3. Mức trần tài trợ từ Trợ giúp pháp lý 

          Mức trần tài trợ từ trợ giúp pháp lý là khoản tiền tối đa mà người nộp đơn có thể được tài trợ tùy thuộc vào nội dung của vụ việc và những người có liên quan trực tiếp đến vụ việc đó. Theo đó, trong vụ án hình sự, mức trần tài trợ tối đa là 50.000 Đô la nếu vụ án liên quan đến một bị cáo[12]; hoặc là 100 000 đô la nếu vụ án liên quan đến nhiều bị cáo. Đối với một vụ việc dân sự, mức trần tài trợ tối đa là 60.000 Đô la. Trong các vụ việc bảo vệ quyền lợi của trẻ em, mức trần tài trợ tối đa là 12.500 Đô la cho mỗi bên và 17.500 Đô la cho người đại diện của trẻ em(cha, mẹ, người giám hộ)[13].

       4. Vụ việc được giải quyết tại bang Sourth Australia(forums test)

        Ủy ban sẽ cấp khoản tài trợ từ trợ giúp pháp lý nếu vụ việc đó được giải quyết tại tòa án có thẩm quyền ở Bang Nam Úc. Theo khuyến nghị của ủy ban, nếu một vụ án được xét xử ở nơi khác, người có nhu cầu trợ giúp pháp lý nên nộp đơn cho cơ quan trợ giúp pháp lý trong phạm vi lãnh thổ của bang đó.

         5. Một số lưu ý đối với người được nhận tài trợ trợ giúp pháp lý ở Bang Sourth Australia

          Khi đủ điều kiện nhận khoản tài trợ từ trợ giúp pháp lý thì người được trợ giúp pháp lý phải đóng góp một khoản chi phí cho hoạt động trợ giúp pháp lý của mình. Khác với một số quốc gia trên thế giới như ở Việt Nam, thì ở Úc Trợ giúp pháp lý không miễn phí[14]. Khoản đóng góp đó tối thiểu là 50 Đô la và có thể cao hơn tùy thuộc vào hoàn cảnh của người được trợ giúp pháp lý. Đây là phần đóng góp cho luật sư trước khi các luật sư thực hiện các công việc để bảo đảm quyền và nghĩa vụ hợp pháp của người yêu cầu trợ giúp pháp lý[15]. Trong trường hợp, người được trợ giúp pháp lý có điều kiện kinh tế khó khăn thì đề nghị bằng văn bản tới Ủy ban dịch vụ pháp lý làm căn cứ để được giảm hoặc miễn khoản đóng góp đó. Nếu một người được trợ giúp pháp lý bị tạm giam, Ủy ban sẽ xem xét việc hoãn đóng góp đó.

         Ngoài ra trong trường hợp người nộp đơn yêu cầu trợ giúp pháp lý hoặc người có liên quan đến tài chính với người nộp đơn sở hữu hoặc đang giao dịch mua  bán bất động sản, thì người nộp đơn còn phải chịu phí bất động sản(A charge over real estate) trừ  trường hợp bất động sản có giá trị dưới 2250 Đô la. Khoản phí này nhằm đảm bảo rằng, người bạn sẽ trả lại toàn bộ chi phí đã được tài trợ trong trợ giúp pháp lý khi người nộp đơn có nguồn thu nhập từ việc bán, chuyển nhượng bất động sản đó.

         Người được trợ giúp pháp lý có thể thực hiện thanh toán khoản đóng góp đó bằng việc Thanh toán trực tiếp tại Văn phòng Ủy ban; Thanh toán qua điện thoại theo số 8111 5555 hoặc thẻ tín dụng hoặc thẻ ghi nợ qua Tài khoản Ngân hàng của Uỷ ban: BSB 105-132; Tài khoản số: 488230540.

         Trong trường hợp, không đủ điều kiện theo quy định để  được nhận tài trợ từ trợ giúp pháp lý thì trong thời hạn 14 ngày kể từ ngày nhận được văn bản trả lời của ủy ban dịch vụ pháp lý, người có nhu cầu trợ giúp pháp lý có quyền khiếu nại đối với quyết định trên. Để thực hiện quyền khiếu nại, người có nhu cầu trợ giúp pháp lý có thể trực tiếp đến Văn phòng của Uỷ ban dịch vụ pháp lý hoặc thông qua bộ phận Điều phối viên quan hệ khách hàng  của ủy ban theo số (08) 8111 5596, email đến clientrelations@lsc.sa.gov.au./.

    Lê Văn Quang - Văn phòng Cục