Trợ giúp pháp lý là việc cung cấp dịch vụ pháp lý miễn phí cho người được trợ giúp pháp lý trong vụ việc trợ giúp pháp lý theo quy định của Luật trợ giúp pháp lý, góp phần bảo đảm quyền con người, quyền công dân trong tiếp cận công lý và bình đẳng trước pháp luật.
Nhận thức được vai trò quan trọng đó, trong 06 tháng đầu năm, hoạt động truyền thông về công tác trợ giúp pháp lý trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn luôn được Trung tâm chú trọng và đa dạng về hình thức thực hiện, do đó nhận thức của người dân về chức năng, phạm vi, lĩnh vực hoạt động và sự cần thiết của công tác trợ giúp pháp lý đã được nâng cao, ngày càng nhận được sự tín nhiệm, tin tưởng của cấp ủy, chính quyền địa phương. Đến nay, Trung tâm và các Chi nhánh đã được bố trí trụ sở làm việc thuận lợi cho việc tiếp công dân cũng như được bố trí biên chế và trang bị ôtô phục vụ cho công tác trợ giúp pháp lý, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ chính trị của địa phương. Bảng thông tin và Hộp tin về trợ giúp pháp lý được đặt tại trụ sở tiếp dân của các cơ quan tiến hành tố tụng, cơ quan thanh tra của các Sở, ngành, Ủy ban nhân dân các cấp; các cơ sở của người khuyết tật, qua đó các bị can, bị cáo, người thân của bị can, bị cáo trong các vụ án hình sự, đương sự trong các vụ án dân sự, hành chính và những người thuộc diện được trợ giúp pháp lý đã biết về quyền được trợ giúp pháp lý cũng như các thông tin cần thiết để liên hệ đề nghị giúp đỡ. Trong 6 tháng đầu năm 2018 có 127 lượt người tự tìm đến trụ sở Trung tâm và các Chi nhánh của Trung tâm thông qua công tác tiếp dân để yêu cầu tư vấn, hướng dẫn các vấn đề liên quan đến pháp luật.
Bên cạnh đó, công tác phối hợp giữa Trung tâm với các cơ quan tiến hành tố tụng đã được tăng cường. Trên cơ sở thực hiện Thông tư liên tịch số 11/2013/TTLT- BTP-BCA-BQP-VKSNDTC-TANDTC ngày 04/7/2013 của Bộ Tư pháp, Bộ Công an, Bộ Quốc phòng, Viện Kiểm sát nhân dân tối cao, Tòa án nhân dân tối cao hướng dẫn thực hiện một số quy định của pháp luật về trợ giúp pháp lý trong hoạt động tố tụng, các cơ quan tiến hành tố tụng đã giới thiệu người thuộc diện trợ giúp pháp lý đến Trung tâm 15 đối tượng. Ngoài ra, Trung tâm đã phối hợp chặt chẽ với các các cơ quan tổ chức hữu quan tổ chức các đợt truyền thông về TGPL cho người dân tại cơ sở. Các hình thức truyền thông về TGPL đã được thực hiện như:
Truyền thông qua các tài liệu tuyên truyền pháp luật: Trung tâm đã trực tiếp biên soạn, in ấn các loại tờ gấp pháp luật, có nội dung liên quan đến TGPL. Trong 6 tháng đầu năm, Trung tâm đã biên soạn và cấp phát hơn 10.752 các loại tờ gấp, để cấp phát miễn phí tại các Hộp tin về TGPL và cấp phát cho nhân dân trong các đợt truyền thông về TGPL. Qua đó, người dân đã nắm rõ hơn về quyền được trợ giúp pháp lý, trình tự, thủ tục yêu cầu trợ giúp pháp lý. Hình thức truyền thông này đã mang lại những những hiệu quả thiết thực, tiết kiệm chi phí, phù hợp với điều kiện ở những vùng sâu, vùng xa, vùng có điều kiện đi lại khó khăn.
Truyền thông về trợ giúp pháp lý thông qua Bảng thông tin, Hộp tin về trợ giúp pháp lý: Trung tâm đã cung cấp, lắp đặt bảng thông tin trợ giúp pháp lý cho UBND các xã trên địa bàn địa bàn tỉnh với số lượng 47 bảng tin với các nội dung như: Diện người được trợ giúp pháp lý; quyền và nghĩa vụ của người được trợ giúp pháp lý; thủ tục yêu cầu trợ giúp pháp lý; địa chỉ, điện thoại liên hệ của Trung tâm, Chi nhánh. Đồng thời, Trung tâm còn chú trọng lắp đặt tại trụ sở tiếp công dân của các cơ quan tiến hành tố tụng, Trại Tạm giam; Nhà Tạm giữ; một số cơ quan, ban, ngành; các tổ chức của người khuyết tật, các cơ sở bảo trợ xã hội; UBND các xã nghèo 42 hộp tin, 2.100 tờ gấp, 840 mẫu đơn yêu cầu TGPL, 84 bản danh sách trợ giúp viên pháp lý, luật sư là cộng tác viên của Trung tâm TGPL để người dân dễ dàng tiếp cận với dich vụ trợ giúp pháp lý.
Bên cạnh đó, Trung tâm tổ chức các đợt truyền thông về trợ giúp pháp lý ở cơ sở nhằm nâng cao nhận thức của người dân về trợ giúp pháp lý tại 30 điểm/30 xã, số lượt người tham dự:1.204 người. Tại các buổi truyền thông, Trung tâm đã giới thiệu tới người dân về nội dung cơ bản của pháp luật về trợ giúp pháp lý, địa chỉ của tổ chức thực hiện trợ giúp pháp lý.
Tuy nhiên trong quá trình thực hiện, hoạt động truyền thông về trợ giúp pháp lý còn gặp một số khó khăn, hạn chế như: Hoạt động truyền thông về trợ giúp pháp lý cho người dân ở vùng sâu, vùng xa còn gặp nhiều khó khăn, người dân ít có điều kiện được tiếp cận với các phương tiện thông tin đại chúng, cơ sở vật chất chưa được đảm bảo nên khó khăn trong việc truyền thông đúng như kế hoạch.
Việc tuyên truyền, phổ biến pháp luật về trợ giúp pháp lý, về quyền và nghĩa vụ của các đối tượng được trợ giúp pháp lý, về hệ thống TGPL của Nhà nước vẫn còn hạn chế do sự phối hợp giữa các cơ quan, tổ chức có liên quan và nhận thức của người dân về TGPL. Nhiều người dân và cơ quan, tổ chức vẫn chưa hiểu rõ chức năng, nhiệm vụ của tổ chức thực hiện TGPL. Do đó nhiều đối tượng được TGPL chưa biết về quyền được TGPL của mình.
Cơ chế phối hợp giữa tổ chức TGPL với các cơ quan thông tin truyền thông vẫn chưa thật hiệu quả nên vẫn còn tình trạng có cơ quan còn nhận thức chưa đúng về hoạt động TGPL, chưa có sự quan tâm đặc biệt đến hoạt động này.
Từ những khó khăn, hạn chế trên, để mọi người dân, cơ quan, tổ chức biết đến hoạt động TGPL và quyền được hưởng các dịch vụ pháp lý miễn phí của người dân, trong thời gian tới, các tổ chức, cá nhân có liên quan cần tiếp tục đẩy mạnh hơn nữa công tác truyền thông, trong đó tập trung vào một số giải pháp sau: Tiếp tục đẩy mạnh công tác thông tin, truyền thông pháp luật về TGPL đến với nhân dân nhất là ở vùng sâu, vùng xa, nâng cao nhận thức của người dân về công tác TGPL; Đa dạng, phong phú các hình thức truyền thông, nội dung truyền thông về TGPL phù hợp với điều kiện của địa bàn các huyện nghèo, xã nghèo, thôn bản đặc biệt khó khăn cũng như trình độ dân trí để thu hút được sự quan tâm, chú ý của mọi người dân; Tăng cường sự phối hợp giữa Trung tâm TGPL với các cơ quan truyền thông trên địa bàn, thực hiện có hiệu quả công tác truyền thông về TGPL; Thông qua các buổi tuyên truyền và tư vấn pháp luật, nhân dân các địa phương đã được tuyên truyền nâng cao kiến thức pháp luật, qua đó hạn chế những vi phạm pháp luật và khiếu kiện ngay từ cơ sở, góp phần đảm bảo bình yên nơi thôn bản, giữ vững an ninh chính trị tại địa phương./.
Hồng Anh (Trung tâm TGPL NN tỉnh Bắc Kạn)