Nhân kỷ niệm 80 năm Ngày thành lập lực lượng Công an nhân dân (19/8/1945 - 19/8/2025) và 20 năm Ngày hội toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc (19/8/2005 - 19/8/2025), tôi viết những dòng này không chỉ với tư cách một người làm nghề trợ giúp pháp lý suốt 20 năm, mà còn bằng tất cả sự chân thành từ những câu chuyện có thật. Đây là lời tri ân gửi đến lực lượng CAND tỉnh Kiên Giang (nay là An Giang) - đặc biệt là những Điều tra viên - những người không chỉ thực thi pháp luật, mà còn thắp lên hy vọng cho những phận đời trót lầm lỡ.
Tri ân từ những phận đời “yếu thế”
Nếu không có buổi chiều hôm ấy - buổi chiều một cán bộ điều tra dừng lại, nhìn người phạm tội không bằng ánh mắt dò xét mà bằng sự cảm thông - thì có lẽ hành trình chuộc lỗi đã không thể bắt đầu. Nếu không có người lặng lẽ trao tờ thông báo về quyền được trợ giúp pháp lý, nhiều người đã không thể tin rằng: pháp luật cũng có trái tim.
Từng là một trong hàng ngàn người “yếu thế”, những người lầm lỡ bước vào phòng hỏi cung với tâm trạng hoang mang, đơn độc, nhiều người đã may mắn gặp những con người không chỉ làm nhiệm vụ điều tra, mà còn giữ lại phần “người” trong mỗi bản án.
Pháp luật cũng có một trái tim
Điều tra viên - trong mắt nhiều người, là người hỏi cung, buộc tội. Nhưng phía sau sắc phục nghiêm trang ấy là những con người tận tụy, âm thầm rà soát từng chi tiết, không bỏ sót một tia hy vọng nào.
Họ chủ động giải thích quyền được trợ giúp pháp lý, đưa những người không biết chữ, không rành luật pháp đến gần hơn với công lý. Có khi, họ trích đồng lương ít ỏi để giúp bị can có hoàn cảnh khó khăn khắc phục hậu quả, lo tiền xe cho thân nhân – không phải vì luật buộc, mà vì họ hiểu rằng có những người cần một bàn tay kéo lại, trước khi bị dòng đời cuốn trôi.
Chỉ trong vài năm gần đây, hàng chục ngàn người tham gia tố tụng đã được cơ quan điều tra giải thích quyền được trợ giúp pháp lý. Hàng ngàn trường hợp được chuyển đến Trung tâm Trợ giúp pháp lý nhà nước tỉnh Kiên Giang (nay là An Giang) để cử Trợ giúp viên, Luật sư bào chữa. Cánh cửa công lý nhờ thế đã mở ra đúng lúc cho biết bao phận người đứng bên lằn ranh của sai lầm và chuộc lỗi.
Những hành trình thầm lặng trên đường công lý
Tôi từng chứng kiến các Trợ giúp viên pháp lý, Luật sư lặn lội về tận vùng sâu, vùng xa để bào chữa miễn phí cho người nghèo, người dân tộc thiểu số,... Có người sau phiên tòa còn lặng lẽ dúi vào tay họ chút tiền làm lộ phí. Đã có những Kiểm sát viên, Thẩm phán không lạnh lùng xét xử, mà nhẹ nhàng phân tích để người phạm tội hiểu rằng: bản án không chỉ là hình phạt, mà còn là cơ hội sửa sai.
Không chỉ riêng tôi cảm nhận điều đó, mà biết bao phận người “yếu thế” cũng thấy được sự âm thầm hỗ trợ tài chính, động viên bị can, bị cáo khắc phục hậu quả, giúp họ giảm nhẹ hình phạt, giữ lại hy vọng làm lại từ đầu. Có phiên tòa phải tạm ngưng, tạm hoãn để bị cáo kịp bồi thường, có người vận động nhà hảo tâm giúp con bị can tiếp tục đến trường.
Phía sau những hành động nhân ái ấy là sự hy sinh thầm lặng của các cán bộ điều tra - những người luôn tất bật với vụ án, ít về thăm nhà, tranh thủ từng khoảnh khắc hiếm hoi để ôm con, nhìn vợ rồi lại lên đường. Họ làm việc xuyên ngày đêm, không phải để lấy thành tích, mà vì mỗi bị can, bị cáo đều là một số phận cần được định đoạt đúng thời hạn luật định.
Những ổ bánh mì ăn vội trên đường công tác, những tô mì gói lót dạ lúc nửa đêm ở trụ sở; những chuyến xe máy phá án đến hơn 5.000 km mỗi tháng... chẳng bao giờ được ghi trong báo cáo. Nhưng chính từ những điều thầm lặng ấy, hình ảnh về sự tận tụy, nhân hậu của những người giữ gìn công lý lại hiện lên đáng kính.
Ánh sáng trong những số phận lầm lỡ
Đã có rất nhiều cán bộ, chiến sĩ điều tra CAND lặng lẽ giúp đỡ hàng trăm hoàn cảnh bị can, bị cáo với số tiền hàng triệu đồng – những con người ở lằn ranh của pháp luật, nhưng chưa bao giờ bị từ bỏ. Bởi với họ, công lý không chỉ là bản án tuyên, mà còn là cơ hội để một con người làm lại cuộc đời.
Tôi vẫn nhớ vụ án em Trần Trung T - cậu bé chưa đủ 18 tuổi ở Cần Thơ, không thân thích, không ai thăm nuôi, lặng lẽ trong Nhà tạm giữ Phú Quốc và không có khả năng khắc phục hậu quả. Chỉ trong phút bốc đồng, em lấy tiền của ba đứa trẻ bán vé số, tưởng như tương lai đã khép lại. Thế nhưng, các Điều tra viên và Kiểm sát viên đã góp tiền giúp T bồi thường, nhờ đó em được hưởng khoan hồng và có cơ hội làm lại cuộc đời. Khoảnh khắc ánh mắt xúc động của em trong phiên tòa hôm ấy cho thấy: vẫn có người tin em có thể đứng dậy, dù từ tận cùng sai lầm
Tại huyện Tân Hiệp, bị can Nguyễn Văn Q - một người phạm tội đặc biệt nghiêm trọng, nhưng lại là lao động chính, vợ bệnh, con còn nhỏ. Điều tra viên không chỉ làm đúng quy trình tố tụng mà còn hỗ trợ tài chính cho gia đình bị can. Chính sự nhân văn đó đã góp phần giúp Q được hưởng tình tiết giảm nhẹ – và quan trọng hơn, gia đình Q không bị bỏ rơi.
Câu chuyện về bé Nguyễn Thị N, 7 tuổi, nạn nhân của cha dượng bạo hành cũng khiến nhiều người xúc động. Khi thủ phạm bị khởi tố, các Điều tra viên không chỉ hoàn thành nhiệm vụ pháp lý, mà còn quyên góp tiền, gạo giúp đỡ gia đình. Họ còn kêu gọi thêm nguồn lực để những đứa trẻ trong nhà có thể tiếp tục đến trường, có bữa cơm đủ đầy – giữ lại phần nào tuổi thơ cho các em.
Một phiên toà sơ thẩm hình sự do TAND tỉnh Kiên Giang (cũ) xét xử - (Ảnh minh họa).
|
| |
Sự nhân hậu trong từng phán quyết
Những Điều tra viên ấy - họ làm việc thầm lặng, không chờ vinh danh. Nhưng chính từ sự lặng thầm đó, những giá trị nhân văn được gieo trồng trong từng hồ sơ vụ án.
Họ hiểu rằng: phía sau một tội ác là cả một gia đình; sau một bản án là những phận người không có tội nhưng dễ tổn thương nhất. Họ không chọn cách dễ là gạt đi cảm xúc. Họ chọn cách khó - là giữ lại phần người, giữ lại cơ hội trong một hệ thống pháp luật vốn thiên về lý trí.
"Không có lòng nhân hậu thì không thể có công lý đích thực. Không có cơ hội sửa sai thì luật pháp chỉ là lưỡi dao – chứ không phải bàn tay nâng đỡ."
Tri ân nhân kỷ niệm 80 năm Ngày thành lập Công an nhân dân
Khi thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp, lực lượng CAND tiếp tục được tinh gọn, kiện toàn theo phương châm: “Tỉnh toàn diện; xã vững mạnh, bám cơ sở.” Công việc ngày càng nhiều, áp lực cũng lớn hơn - đặc biệt đối với các Điều tra viên - những người trực tiếp làm việc với bị can, bị cáo và gắn bó với cơ sở trong từng vụ án, từng hoàn cảnh.
Chúng tôi tin rằng các anh – những người chiến sĩ CAND - sẽ mãi giữ vững bản lĩnh, phát huy phẩm chất cao đẹp “vì nước quên thân, vì dân phục vụ”. Các anh không chỉ gìn giữ kỷ cương pháp luật, mà còn âm thầm bảo vệ quyền được trợ giúp pháp lý của người “yếu thế” - những con người ở ngã rẽ cuộc đời.
Nhân dịp trọng đại này, chúng tôi xin được gửi lời tri ân - không chỉ nói thay cho những người từng lầm lỗi - mà còn thay cho cả những người chưa từng cất thành lời. Tri ân những người đã không để họ trượt dài, những người đã giữ phần sáng nơi cuối con đường tưởng như tăm tối.
Cảm ơn vì đã trao cho người “yếu thế” một cơ hội - để đứng dậy, để làm lại, và để tin rằng: Công lý luôn có chỗ cho lòng nhân hậu.
Định Giang
Theo Báo Pháp luật